check_box zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 24-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, da Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega e Martine Ostorero

Citazione: SDS VD D 1 24-1

Licenza: CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Pierre des Sauges alias Menetrey, de Dommartin

1498 novembre 13 – 24. Château de Dommartin

Pierre des Sauges alias Menetrey, de Poliez-le-Grand, détenu au château de Dommartin, comparait le 13 novembre 1498 devant le vice-inquisiteur François Fossaud. Le lendemain, suite à la deuxième monition, l’inculpé reconnait avoir fréquenté des hérétiques et être soupçonné comme tel parmi ses voisins ; mais il nie être hérétique, et persiste dans son refus après avoir été confronté à ses accusateurs François Marguet et Isabelle Perat. Le 15 novembre, il est à nouveau interrogé et confronté à son accusatrice Marguerite Diserens, sans pourtant avouer, et il fait de même le lendemain, malgré une quatrième monition supplémentaire. Après un délai de cinq jours, le 21 novembre, Pierre comparait à nouveau devant la cour, mais il refuse de passer aux aveux. Ce même jour, le procureur de la foi demande la sentence interlocutoire afin de soumettre Pierre à la question ; la sentence sera rendue par la cour et exécutée immédiatement, sans pour autant obtenir les aveux de la part de l’inculpé. Le lendemain, après une deuxième séance de torture, l’inculpé avoue. Il poursuit ses aveux les 23 et 24 novembre et il dénonce dix-neuf personnes (11 hommes et 8 femmes). Le 24, le procès se clôt suite à la dernière ratification. Les actes s’arrêtent ici, mais nous savons que Pierre a été finalement condamné [au bûcher] le 3 décembre par le vice-inquisiteur, avec l’autorisation du procureur général du Chapitre de Lausanne.

Les procès de François Marguet (SDS VD D 1 21-1 : ACV, Ac 29, p. 365–396), Isabelle Perat (SDS VD D 1 22-1 : ACV, Ac 29, p. 399–414), Marguerite Diserens (SDS VD D 1 23-1 : ACV, Ac 29, p. 349–364) et Pierre des Sauges alias Menetrey (SDS VD D 1 24-1 : ACV, Ac 29, p. 415–438) ont tous été intentés en 1498 au château de Dommartin et présidés par le vice-inquisiteur François Fossaud. Ils sont les témoins d’une nouvelle chasse aux sorciers menée à Dommartin, après la première vague soixante ans auparavant.

Le procès de Pierre de Sauges alias Menetrey occupe les pages 415 à 438 du registre Ac 29 ; les pages 416 et 435 à 437 ont été laissées en blanc. Les actes sont rédigés par le notaire André Thovacin et authentifiés à l’aide de son signet, tout comme les trois autres procès du dossier « Dommartin 1498 ». Il est aussi l’auteur des titres et des notes marginales ajoutées tout au long des procès. Le dos du cahier (p. 438) contient un titre écrit à l’envers, d’une autre main, tandis que la page de garde du cahier (p. 415) contient une annotation de type comptable d’une troisième main inconnue.

Testo editionale

1498Data: 1498Allineato a sinistra Processus Petri de Sauges alias MenetreyPersona: de Pullie luz GrantLuogo: .Allineato a destra

[p. 416]Interruzione di pagina

[p. 417]Interruzione di pagina

Processus Petri deis Sauges alias MenestreyPersona: de Pullie luz GrantLuogo: .Allineato a destra

13 novembre 1498

Anno Domini millesimo quatercentesimo nonagesimo octavo et die tresdecima mensis novembrisData di origine: 13.11.1498, Petrus deis Sauges alias MenestreyPersona: de Pullie luz GrantLuogo: , ad clamam ...Lacuna nell'originale (2 parole)a in crimine heresisTermine: , fuit detentus in castro Dompni MartiniLuogo di origine: , et coram venerabili patre fratre Francisco FossaudiPersona: ordinis Predicatorum conventus LausannensisOrganizzazione: , viceinquisitoreTermine: bgenerali in dyocesibus LausannensiLuogo: , GebennensiLuogo: et SedunensiLuogo: auctoritate apostolica specialiter deputatusCorretto da: deputatoc, fuit adductus dictus PetrusPersona: , omni vinculo carceris solutus, et per eundem dominum viceinquisitorem interrogatus et adjuratus super sanctis Dei euvangeliis de veritate dicenda, presentando eidem misericordiam Ecclesie, casu quo vellet confiteri crimen pro quo detinebatur.

Prima monitioTermine: canonica eidem PetroPersona: in forma juris facta.Allineato a destra

Primo interrogatus si sciat causam sue detencionis, dixit quod d sibi apposita manu desuper fuit ex parte fidei, videlicet pro crimine heresis.

Interrogatus si sit hereticusTermine: , dixit et respondit quod non, neque vellet esse.

[p. 418]Interruzione di pagina

Interrogatus qui capiuntur pro fide, dixit quod illi qui negant Deum creatorem suum et Trinitatem.

Interrogatus quid faciunt heretici et qui negant Deum, dixit quod nescit.
Et ulterius non fuit interrogatus, sed per prefatum dominum viceinquisitorem fuit assignatus ad diem sequentemData: 14.11.1498, ad confitendum veritatem. Et hoc pro prima monicione canonica, presentibus reverendo in ChristoPersona: patre domino ordinis CisterciensisOrganizzazione: abbateTermine: MontheronisOrganizzazione: , venerabilibus et circumspectis viris dominis Stephano SibillionisPersona: , Glaudio de StaviacoPersona: canonicis ecclesie LausannensisOrganizzazione: , nobilibus viris Johanne de GumenPersona: , Guillermo de GalleraPersona: , dompno Johanne VuystonisPersona: cappellanoTermine: et vicarioTermine: dicti loci Dompni MartiniOrganizzazione: , testibus ad premissa vocatis et rogatis.

14 novembre 1498

Secunda monitioTermine: .Centrato

Anno quo supra et die quatuordecima mensis novembrisData di origine: 14.11.1498, prenominatus Petrus MenestreyPersona: fuit ad locum auditorii coram prefato domino viceinquisitore adductus, omni vinculo carceris solutus, et per eundem dominum viceinquisitorem interrogatus que opera faciunt heretici ; dixit quod nescit.

Interrogatus si ipse unquam fuerit suspectus de heresiTermine: inter eius notos et vicinos, dixit quod nescit, nisi quod a tribus annis citraAggiunta tra le righee vel circaData: 1495, intellexit et subaudivit quod eius vicini habebant eum suspectum de ipso crimine heresis.

[p. 419]Interruzione di pagina

Interrogatus si unquam sibi fuerit improperatum per aliquem quod esset hereticus, dixit quod non, nisi per quendam vocatum Petrum BechetPersona: habitatorem in ValleLuogo: , qui dixit filio meo : « Filz de voudeisTermine:  !Cambio di lingua: francese », ex quo et propter quod ipse inquisitus eundem Petrum BechetPersona: citavit LausanneLuogo: , et ibidem modicum litigaverunt ; et fuit ordinatum quod ipse BechetPersona: peteret sibi veniam. Item ulterius dixit quod Mermetus SugniensPersona: semel LausanneLuogo: – sunt circa sexData: 1492 aut septem anniData: 1491 – etiam sibi inquisito improperavit quod erat hereticus, et volebat eum quasi interficereTermine: .

Item ulterius dixit quod RoletaPersona: , uxor Petri des Sauges alias Menestrey juniorisPersona: sui nepotis, est annus vel circaData: 1497 quod ipsa sibi dixit :«  Tu es fmacherasTermine: Cambio di lingua: francese ». Et tunc ipse eandem dementitus est.

Interrogatus si g fecerit aliquam diligenciam de predictis improperacionibus se purgandi, dixit quod non.

Interrogatus si unquam fuerit citatus nec interpellatus coram aliquo inquisitoreTermine: h racione dicti criminis, dixit quod non.

Interrogatus si unquam dederit minas alicui ex vicinis suis, deinde quod fecerit eidem aliquod malum, dixit quod non. Licet vicini sui uti Petrus DaugozPersona: et Johannes MartiniPersona: dicebant inter se non tamen in conspectu ipsius, quando eis moriebantur alique bestie, quod ipse interficiebat.

Interrogatus si frequentaverit cum aliquo suspecto de dicto crimine heresis, dixit quod sic, cum Glaudio Adnar dictum luz MagnynCambio di lingua: francesePersona: de BoctenLuogo: , eundo et reveniendo LausanneLuogo: et alibi ; sic quod quodam [p. 420]Interruzione di paginasemel Petrus Menestrey juniorPersona: eius nepos sibi loquens improperavit sibi, dicendo : « Vous tregie troup luz MagnynPersona: Cambio di lingua: francese ». Item ulterius dixit quod isepe frequentavit cum j–Francisco MarguetPersona: Correzione all’altezza della riga, sostituisce: Glaud[io]–j de Dompno MartinoLuogo:  ; tamen pro tunc non erat suspectusCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: sp[ectus]k de heresi.

Interrogatus si habeat aliquos malivolos in parrochia Dompni MartiniLuogo: et de Pullie lu GrantLuogo: , dixit quod non, nisi illos qui eundem capi fecerunt, sed non in dicta parrochia Dompni MartiniLuogo: .

Interrogatus si noverit Franciscum MarguetPersona: , dixit quod sic.

Interrogatus si viderit facere dicto MarguetPersona: aliquem malum et inhonestum actum, dixit quod non.

Interrogatus si noverit YsabellamPersona: relictam Johannis PeratPersona: de PeresLuogo: parrochie Dompni MartiniLuogo: , dixit quod sic, quia alias fuit uxorata cum quodam ex parentibus suis ipsius loquentis ; tamen non vidit facere eidem YsabellePersona: aliquem actum inhonestum. Ulterius non fuit interrogatus.

Unde ipse Petrus MenetreyPersona: inquisitus fuit ibidem convictus per dictos Franciscum MarguetPersona: et YsabellamPersona: de PeresLuogo: , qui in facie ipsius dixerunt eundem esse hereticum et esse de societateTermine: ipsorum, et fuisse cum eis in synagogaTermine: in Vallibus subtus castrum Dompni MartiniLuogo: , agendo et faciendo prout alii heretici, eundem deprecando ut confiteretur veritatem, petendo veniam et misericordiam Dei et Ecclesie, prout ipsi fecerunt. Quiquidem PetrusPersona: negavit ita esse.
Et ultra non fuit interrogatus, sed remissus ad diem sequentemData: 15.11.1498, promictendo sibi misericordiam Ecclesie. Et hoc pro secunda monitione canonica, [p. 421]Interruzione di paginapresentibus venerabilibus et circumspectis viris dominis Laurencio CurvillionisPersona: cellerarioTermine: venerabilis capituli LausannensisOrganizzazione: , Stephano SibillonisPersona: , Glaudio de StaviacoPersona: canonicisTermine: ecclesie Beate Marie LausannensisLuogo: , nobili Johanne de GumensPersona: , Francisco JacaudPersona: castellanoTermine: Dompni MartiniOrganizzazione: , et pluribus aliis testibus ad premissa vocatis et rogatis.

15 novembre 1498

Tercia monicioTermine: canonica.Allineato a destra

Anno quo supra et die quindecima mensis novembrisData di origine: 15.11.1498, fuit dictus Petrus de Sauges alias MenestreyPersona: coram prefato domino viceinquisitore adductus modo quo supra et per ipsum interrogatus super dicto crimine heresis de veritate dicenda, ut infra.

Interrogatus primo si credat in Deum omnipotentem, dixit quod sic.

Interrogatus si credat quod sint demonesTermine: , dixit quod sic.

Interrogatus si credat quod demones possint loqui hominibus, dixit quod non credit.

Interrogatus si demunTermine: unquam sibi loquutus fuerit, et ipse demoni, dixit quod non.

Interrogatus quid demun dixit hereticis, dixit quod nescit, nisi malum ; tamen nescit quod malum.

Interrogatus quod malum faciunt heretici, dixit quod nescit, excepto quod dici audivit quod heretici interficiunt gentes et bestias.

[p. 422]Interruzione di pagina

Interrogatus ad quid interficiuntCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: faciuntl gentes et bestias, dixit quod nescit.

Interrogatus quo vadunt heretici quando volunt conferre adinvicem, dixit quod dici audivit quod vadunt ad synagogam ad aliquem locum desertum.

Interrogatus si vadant ad synagogam diePeriodo: di giorno vel noctePeriodo: la notte, dicit quod nescit ; tamen credit quod vadunt noctePeriodo: la notte priusquam die.

Interrogatus quid faciunt in septaTermine: , dixit quod nescit quia non fuit.

Interrogatus si in septa sit ignis, dixit quod nescit.

Interrogatus si alter sibi improperaverit crimen heresis preterquam supranominati, dixit quod nescit, quia tanti improperaverunt sibi quodCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: quiam non recordatur, excepto quod Johannes de RospraPersona: inter ceteros sibi sepe improperavit, plus de viginti vicibus a sexdecim annis citraData: 1482 ; de aliis non recordatur.

Interrogatus si purgacionem fecerit de huiusmodi improperacionibus, dicit quod non n.

Interrogatus a quo tempore fuit diffamatusTermine: de dicto crimine heresis, dixit quod sunt circa XVData: 1483 vel XVI anniData: 1482 quibus vicini sui ipsum diffamaverunt de ipso crimine et ipsum suspectum habuerunt, ut sibi videbatur.

Interrogatus si frequentaverit in septisCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: spo sive synagogis hereticorum, dixit quod non.

[p. 423]Interruzione di pagina

Interrogatus si noscat MargaritamPersona: uxorem Johannis DiserensPersona: de PeyresLuogo: , parrochie Dompni MartiniLuogo: , dixit quod sic, quia cognovit eam jam, quando uxorabatur A laz Malaz PalluzLuogo: Cambio di lingua: francese parrochie de AsiensLuogo: . Et eciam cognovit eam p in loco ubi nunc uxoratur, videlicet apud PeyresLuogo: .

Interrogatus si unquam habuerat debatum cum ea et si velit sibi aliquod malum, dixit quod non.

Interrogatus si fuerit cum ea in aliqua sectaTermine: hereticorum, dixit quod non. Ulterius non fuit interrogatus.

Unde ipse Petrus MenestreyPersona: inquisitus fuit ibidem convictus per dictam MargaritamPersona: , que in eius presencia et facie dixit eundem esse hereticum et esse de societate ipsiusmetCorrezione al di sopra della riga, sostituisce: ipsimetq loquentis et aliorum hereticorum, et fuisse cum eis in sinagogaTermine: subtus castrum Dompni MartiniLuogo: , agendo et faciendo prout alii heretici, ipsum exortando ut confiteretur ipsum reatum et petat veniam Deo et EcclesieCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: Ecclesr, prout ipsa facit. Quiquidem PetrusPersona: negavit ita esse.
Et ultra non fuit interrogatus, sed remissus ad diem sequentemData: 16.11.1498, promictendo sibi misericordiam Ecclesie. Et hoc pro [p. 424]Interruzione di paginatercia moniticioneCorretto da: monitionesTermine: canonica, presentibus dompno Johanne VuystonisPersona: cappellano vicario dicti loci Dompni MartiniLuogo: , Francisco JacaudPersona: castellano ipsius loci, Johanne SovajatPersona: , Petro SilvestriPersona: gubernatoribusTermine: ipsius loci, Girardo du ForPersona: , et pluribus aliis testibus ad premissa vocatis et rogatis.

16 novembre 1498

RepeticioTermine: dicti Petri MenetreyPersona: .Centrato

Anno quo supra et die sexdecima mensis novembrisData di origine: 16.11.1498, fuit dictus Petrus MenestreyPersona: inquisitus coram prefato domino viceinquisitore adductus modo quo supra, et per ipsum super dicto crimine heresis interrogatus, ut supra, an vellet aliquid confiteri. Qui negavit se esse talem, videlicet hereticum, ut supra.
Ulterius non fuit interrogatus. Et hoc pro quarta monicione, sibi de gracia speciali et superhabundanterCorrezione sovrascritto, sostituisce: emtert facta, eundem assignando ad dietimData: 17.11.14981, presentibus quibus supra.

21 novembre 1498

Alia repeticio cum sentencia interloquutoriaTermine: .Centrato

Anno quo supra et die vicesima prima mensis novembrisData di origine: 21.11.1498, fuit supradictus PetrusPersona: inquisitus per prefatum dominum viceinquisitorem interrogatus et admonitusTermine: de veritate dicenda super dicto crimine heresis. Qui PetrusPersona: respondit [p. 425]Interruzione di paginase nichil scire super dicto crimine. Et tunc, hiis auditis, aparuit procurator sacre fideiTermine: contra et adversus dictum PetrumPersona: inquisitum, producens materias et processus coram prefato domino viceinquisitore, petens dictum Petrum MenestreyPersona: torqueriiTermine: , donec veritas ab ore eius eruatur. Tunc prefatus dominus viceinquisitor dixit dicto Petro MenestreyPersona: an vellet aliqua proponere contra fidei procuratorem. Qui dixit quod non. Quo audito, actentis probacionibus per ipsum procuratorem fidei, dictus viceinquisitor tulit sentenciam interloquutoriam in modum qui sequitur :

Christi nomine invocato, viso processu inquisicionali contra et adversus Petrum deis Sauges alias MenestreyPersona: hic presentem et nichil justi opponentem, visis perjuriis, variacionibus et obstinacionibus in ipso perseverantibus, munientes signo sancte crucis, dicentes : « In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti, amen », ut de vultu Dei a quo omnis rectum procedit judicium et oculi nostri viderunt equitatem, solum Deum pre oculis habentes, justiciam procurantes, sacre fidei pro tribunali sedentes, facta prius inquisicione potestati ordinarie, per hanc sentenciam interlocutoriam quam de jurisperitorum [consilio]Omissione, completato per analogiau serimus in hiis scriptis ; pronunciamus, dicimus et declaramus te, Petrum deis Sauges alias MenestreyPersona: , delatum presentem v questioni corporaliTermine: subiciendum et torquendum fore, donec et quousque ex tuo ore habeatur veritas, citra tamen mortis periculum, sanguinem effusionem et membrorum mutilacionem, de quo solemniter et expresse protestamur.

[p. 426]Interruzione di pagina

Quaquidem sentencia interloquutoria lata, dictus PetrusPersona: inquisitus fuit positus in cordamTermine: et, deposito a corda, interrogatus per dictum dominum viceinquisitorem super dicto crimine heresis, ipse PetrusPersona: inquisitus nichil confiteri voluit, sed fuit remissus ad diem crastinamData: 22.11.1498, presentibus venerabilibus religiosisCorrezione sovrascritto, sostituisce: relisw fratribus Ludovico VullieriiPersona: prioreTermine: conventus MonteronisOrganizzazione: , Johanne PanchautPersona: ordinis eiusdem conventus, nobili Glaudio de LavigniacoPersona: castellanoTermine: de BerchieOrganizzazione: , Petro JacaudPersona: , Girardo dou ForPersona: , et Johanne SovajatPersona: gubernatore Dompni MartiniOrganizzazione: , testibus ad premissa vocatis et rogatis.

22 novembre 1498

Alia repeticioCentrato

Anno quo supra et die vicesima secunda mensis novembrisData di origine: 22.11.1498, fuit supradictus PetrusPersona: positus ad cordam et nichil confiteri voluit. Sed fuit remissus per prefatum dominum viceinquisitorem ad horam vesperorumPeriodo: la sera, presentibus venerabili dompno Johanne VuystonisPersona: cappellano vicario Dompni MartiniLuogo: , Francisco JacaudPersona: castellano dicti loci, Johanne SovajatPersona: gubernatore, et Girardo du ForPersona: dicti loci Dompni MartiniLuogo: , testibus ad premissa vocatis et rogatis.

22 novembre 1498, plus tard

Alia repeticio cum confessioneAllineato a destra

[p. 427]Interruzione di pagina

Anno et die quibus supraData di origine: 22.11.1498, hora vesperorumPeriodo: la sera, fuit per prefatum dominum viceinquisitorem predictus Petrus MenestreyPersona: interrogatus de veritate dicenda super dicto crimine heresis. Qui dictusCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: dixitx PetrusPersona: confitetur esse hereticus, prout inferius describitur.

Et dicit quod sunt viginti anni vel circaData: 1479 quod Franciscus MarguetPersona: et ipse inquisitus die una subtus ecclesiam Dompni MartiniLuogo: juxta Le CouruzLuogo: Cambio di lingua: francese cognoverunt simul carnaliter unum juventum seu veram equam. Deinde dictus PetrusPersona: inquisitus venit cum dicto Francisco MarguetPersona: ad domum ipsius FrancisciPersona: et ibidem reperit demonem in speciem hominis vestiti nigro, cuius nomen erat RobinetPersona: . Qui dictus demun dixit eidem PetroPersona:  : « Si velis michi credere et facere ea que tibi dicam, faciam te divitem et daboCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: daby tibi cotidie quinque solidosValuta: 5 scellini  ». z–Et ait illeAggiunta sul margine destro–z : aa–negatio DeiMarginalia sul margine sinistro–aa ab « Quid vis ut faciam ? ». « Opportet quod tu neges Deum omnipotentem et virginem MariamPersona:  ». Quiquidem inquisitus ad vocem dicti demonis negavit Deum creatorem suum, sed non virginem MariamPersona: . Et illico dictus demun se mutavit in speciem unius eque ; qui PetrusPersona: inquisitus obsculatus est eam sub cauda in signum homagiiTermine: et eidem tradidit et dedit corpus suum sed non animam, licet volebat [p. 428]Interruzione di paginaeam habere. Et tunc idem demunSic peciit aliquid sibi dari de suo proprio corpore. Quiquidem inquisitus ad interpellacionem Francisci MarguetPersona: fuit contentus quod haberet ungulam magnam pedis sinistri. Sed tamen non accepit ungulam, sed momordit eum super pede, ut apparet signum morsus. Et confitetur idem inquisitus quod demun sibi tradidit quinque solidosValuta: 5 scellini  ; qui illos posuit in bursa sua, sed paulo post nichil reperit. Et quadam die martisPeriodo: martedì de seroPeriodo: la sera, de jussu dicti demonis, post dies octo, cum dicto Francisco MarguetPersona: ivit ad sectam, videlicet subtus castrum Dompni MartiniLuogo: , in qua erat ignis ac–sectaMarginalia sul margine sinistro–ac perseiTermine: colloris. Et ibidem reperit plures gentes comedentes panem, caseum et carnes, et bibebant vinum. Et ipse cum ipsis ita fecit. Et dixit quod magister ipsorum ibidem erat in specie hominis.

Interrogatus quas carnes ibidem comedebant, dixit quod inter ceteras comedebant carnes humanasTermine: , scilicet puerorumTermine: , quorum sapor erat dulcis. Et quod ipsi capiunt in cimisteriis dum sunt sepulti ; et relinquunt ibidem caput propter sanctum crisma, cum per eos in domibus eorum sunt nequati, et apportant corpora dictorum puerorum ad sectam, et ibidem comedunt ; tamen ipse nullos interfecit nec apportavit, ut dicit. Deinde comburunt ossa et faciunt pulveresTermine: cum quibus faciunt mori gentes et bestias.

[p. 429]Interruzione di pagina

Interrogatus quid demun ipsis precipit in synagoga, dixit quod faciant omnia mala que facere poterunt. Et confitetur fecisse crucem in terra cum digito et illam calcasse pede sinistro. Item ulterius confitetur ad vocem demonis, fuerunt quatuor anni elapsi vel circaData: 1494, in uno PascatheData: festività senza una data fissa recepisse sacrum corpus ChristiTermine: et illud reservasse et portasse una ad martis post in secta subtus castrum Dompni MartiniLuogo: et posuisse ae–portavit corpus Christi ad sectamMarginalia sul margine sinistro–ae in una patella quam apportavit dictus MarguetPersona: , ad fricandum ; sed evanuit ab oculis eorum. Item confitetur quod post comestionem, homines habitant cum mulieribus modo sodometicoTermine: . Et demun ipsis precipit quod faciant mori animalia. Et qui majora mala af facit, stipendia habet a demone majora.
Et ultra non fuit interrogatus, sed remissus ad diem sequentemData: 23.11.1498, presentibus Francisco JacaudPersona: castellano Dompni MartiniOrganizzazione: , PetroPersona: eius filio, Johanne SovajatPersona: gubernatore ipsius loci, testibus ad premissa vocatis et rogatis.

23 novembre 1498

Alia repeticioCentrato

Anno predicto et die vicesima tercia mensis novembrisData di origine: 23.11.1498, fuit interrogatus [Petrus MenestreyPersona: inquisitus]Omissione, completato per analogiaag per supradictum dominum viceinquisitorem quomodo heretici [p. 430]Interruzione di paginavocant virginem MariamPersona:  ; dixit quod vocant eam RossazPersona: Cambio di lingua: francese.

Interrogatus cur non confessus est in primis monicionibus, dixit quod non potuit, quia demun eum tenebat ut non confiteretur, et in carcere sibi dicebat quod non crederet dicto inquisitori, quia ipsum defraudaret ; sed incontinenti quod ipse inquisitus bibit aquam foncium, demun in eo nullam potestatem habuit, et illico confessus est.

Interrogatus quo[modo]Omissione, completato per analogiaah ibat ad sectam, dixit quod demun sibi tradidit unum parvum baculumTermine: et unguentumTermine: in uno holobaustroTermine: ex quo ungebat baculum ; quo uncto, ascendebat super dicto baculo, dicendo : « Vaz, de par le dyableTermine: , vaz !Cambio di lingua: francese ». Et immediate erat illuc. Et ibat libenter diebus martisPeriodo: martedì.

Interrogatus in quibus sectis fuit, dixit quod in tribus, scilicet subtus castrum Dompni MartiniLuogo: , ai–secteMarginalia sul margine sinistro–ai in furno de MonthobynLuogo: , et in siturnoCorrezione sovrascritto, sostituisce: soturnoaj Francisci MarguetPersona: .

Interrogatus de suis complicibus, dixit vidisse in sectis et realiter cognovisse sepisper hos, videlicet Johannem RicharPersona: , GuilliemetamPersona: eius uxorem, ak–ComplicesMarginalia sul margine sinistro–ak JohannemPersona: eorundem conjugum filium, Pernetum JacaudPersona: , Franciscum MarguetPersona: , YsabellamPersona: de PeresLuogo: dictam JolyaPersona: , MargaritamPersona: uxorem Johannis DiserensPersona: de PeresLuogo: , Francesiam JacodPersona: de SugniensLuogo: , Girardum de [p. 431]Interruzione di paginadeCorretto da: al MadalenaPersona: de Pullie PictetLuogo: et eius matremPersona: , Glaudium Adnar luz MagnymCambio di lingua: francesePersona: de BoctentLuogo: , Nycodum CarrazPersona: de RueryLuogo: , Jaquemetum MermyouzPersona: de BerchieLuogo: et Petrum GleyPersona: de Villar luz TerreuxLuogo: Cambio di lingua: francese, necnon uxorem Petri Mandi Richar alias CoquozCambio di lingua: francesePersona: vocatam laz CoquessazPersona: Cambio di lingua: francese, et quandam JohannetamPersona: de ultra lacum2 habitatorem, cum dompno Johanne GirodiPersona: capellanoTermine: qui alias morabatur apud EchallentLuogo: sunt circa duo anniData: 1496, et Johannem PilletPersona: de Sancto CyriacoLuogo: , comedentes, bibentes, et facientes omnes actus quos soliti sunt facere in dicta secta.

Interrogatus a quo tempore non fuit in secta, dixit quod a festo Beati MichaelisPersona: vel circaData: 29.9.1498 (festività religiose), scilicet subtus castrum Dompni MartiniLuogo:  ; et ibidem vidit omnes supradictos, preterCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: predam dictum Nycodum CarrazPersona: de RueryLuogo: , quem non vidit a tempore quo recessit.
Et ulterius non fuit interrogatus, sed remissus ad horam vesperorumPeriodo: la sera, presentibus quibus supra et dompno Johanne VuystonisPersona: cappellano vicario dicti loci, testibus ad premissa vocatis et rogatis.

23 novembre 1498, plus tard

Alia repeticioCentrato

Anno et die predictisData di origine: 23.11.1498, hora vesperorumPeriodo: la sera, fuit per prefatum dominum viceinquisitorem prefatus Petrus MenestreyPersona: interrogatus si unquam in confessione sacramentali fuerit confessus dictum crimen heresis. Dixit quod non.

[p. 432]Interruzione di pagina

Interrogatus super maleficiisTermine: , dixit quod demun sibi tradidit unum halobaustrumTermine: repletum pulveribus ad nocendum hominibus et animalibus ; ex quibus maxime mori fecit unum bovemTermine: Petro DaugozPersona: de Pullie luz GrantLuogo: , est annusData: 1497, et unum alium Johanni MartiniPersona: ipsius loci, sunt circa septem mensesData: aprile 1498, ac unum alium Francisco JacaudPersona: de ChardonayLuogo:  ; que sibi custodiebat Petrus Menetrey juniorPersona: , eiusdem inquisiti nepos, ob despectum quod noluerat sibi tradere.

Item confitetur dedisse ex illis pulveribus ad bibendum die festi Nativitatis Domini proxime lapsiData: 25.12.1497 de sero domi an–homicidiumMarginalia sul margine sinistro–an Panchaut Stephaneto LaciantPersona:  ; qui immediate perdidit loquelam et vixit sine loquendo usque in festo ao–Omnium sanctorumOrganizzazione: Correzione all’altezza della riga, sostituisce: beati JohannisPersona: –ao proxime lapsoData: 1.11.1498 ; deinde ab humanis decessit.

Item confitetur dedisse ad bibendum AnthoniePersona: uxori quondam Jaqueti CarrazPersona: de Pullie PictetLuogo: , ap–homicidiumMarginalia sul margine sinistro–ap sunt novem anni vel circaData: 1489, et languivit certo tempore, deinde mortua fuit, eo quod quodam semel ipse et Franciscus MarguetPersona: transierunt per locum ipsum de Pullie PictetLuogo: et ipsa noluit eis dare bibere. Et quadam alia vice qua reversi sunt, ipsa dedit eis, et tunc ipse dedit sibi ad bibendum, ex quo ipsa mortua est, ut supra.

Item confitetur quod sunt octo anni vel circaData: 1490, in domo de PanchautPersona: de Pullie luz GrantLuogo: , aq–homicidiumMarginalia sul margine sinistro–aq dedisse ex illis pulveribus ar–ad bibendoCorretto da: ad bibendum–ar Petro RozPersona: ipsius loci, ex quo mortuus fuit, ideo quod habueratCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: huas debatum de quadam decima.

[p. 433]Interruzione di pagina

Item confitetur voluisse ponere ad sectam hereticorum vi et violencia quadam noctePeriodo: la notte, tenendo per brachium, MermetamPersona: uxorem Johannis LaciantPersona: quodam semel. Sed ipsa noluit, sed ab eodem evasit.
Ulterius non fuit interrogatus, sed remissus ad diem sequentemData: 24.11.1498, presentibus quibus supra.

24 novembre 1498

Alia repeticio dicti Petri Menestrey alias de SaugesPersona: , cum conclusione dicti processus.Centrato

Anno quo supra et die vicesima quarta dicti mensis novembrisData di origine: 24.11.1498, supradictus supradictusCorretto da: at Petrus des Sauges alias MenestreyPersona: inquisitus fuit per prefatum dominum viceinquisitorem iterum interrogatus super maleficiis per eum perpetratis et complicibus suis. Qui dixit et respondit alia nescire preterquam illa que superius dixit et confessus est.

Preterquam de complicibus suis, dixit et confessus est vidisse et realiter cognovissse in sectis supradictis au–complicesMarginalia sul margine sinistro–au supradictos omnes, necnon JohannemPersona: filium dicti Francisci MarguetPersona: et eiusdem JohannisPersona: uxoremPersona: , agentes et av honorem ac reverenciam demoni facientes, prout supra dictum est.
Aliud dixit se nescire ; [p. 434]Interruzione di paginased juravit in manibus prefati domini viceinquisitoris super sanctis Dei euvangeliis omnia superius per eum confessata fore vera, et eadem vult manutenere coram omnibus.
Tunc prefatus dominus viceinquisitor dixit prefato inquisito an vellet concludere processum et conclusionem imponere. Quiquidem Petrus MenestreyPersona: inquisitus rogavitCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: dix[it]aw eundem dominum viceinquisitorem ut concluderet et finem imponeret dicto eius processui, submictendo se de non in contrarium veniendo, renunciando juribus, etc.Abbreviazione Illico comparuit venerandus procurator sacre fidei coram eodem domino viceinquisitore, petens concludi dictum processum et conclusionem fieri. Et tunc prefatus dominus viceinquisitor conclusit ax–conclusio processusMarginalia sul margine sinistro–ax ipsum processum et finem imposuit, presentibus venerabilibus religiosis et fratribus dominis Ludovico VullieriiPersona: priore et GuichardoPersona: ordinis CisterciensisOrganizzazione: et conventus MonteronisLuogo: , necnonCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: necnonay Francisco JacaudPersona: castellano Dompni MartiniOrganizzazione: , Petro JacaudPersona: eius fratre, Girardo du ForPersona: , Johanne SovajatPersona: gubernatore, et pluribus aliis testibus ad premissa vocatis et rogatis.

De dicti domini viceinquisitoris precepto

[Firma:] AndreasNell'originale: as ThovaciiPersona: Signum notarile

[p. 435]Interruzione di pagina

[p. 436]Interruzione di pagina

[p. 437]Interruzione di pagina

[p. 438]Interruzione di pagina

Processus Petri des Sauges alias MenestreyPersona: super heresis crimine etc.Abbreviazione

Dompni MartiniLuogo: 3

Annotatione

  1. Lacuna nell'originale (2 parole).
  2. Cancellazione biffata: inquitore.
  3. Corretto da: deputato.
  4. Cancellazione biffata: ap.
  5. Aggiunta tra le righe.
  6. Aggiunta sul margine sinistro da una mano del secolo XX: X.
  7. Cancellazione biffata: de.
  8. Cancellazione biffata: coram aliquo inquisitore.
  9. Aggiunta sul margine sinistro da una mano del secolo XX: X.
  10. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: Glaud[io].
  11. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: sp[ectus].
  12. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: faciunt.
  13. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: quia.
  14. Cancellazione biffata: quod non.
  15. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: sp.
  16. Cancellazione biffata: ubi.
  17. Correzione al di sopra della riga, sostituisce: ipsimet.
  18. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: Eccles.
  19. Corretto da: monitione.
  20. Correzione sovrascritto, sostituisce: emter.
  21. Omissione, completato per analogia.
  22. Cancellazione biffata: questionari.
  23. Correzione sovrascritto, sostituisce: relis.
  24. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: dixit.
  25. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: dab.
  26. Aggiunta sul margine destro.
  27. Marginalia sul margine sinistro.
  28. Cancellazione biffata: ad illa.
  29. Marginalia sul margine sinistro.
  30. Cancellazione biffata: po[st].
  31. Marginalia sul margine sinistro.
  32. Cancellazione biffata: mala.
  33. Omissione, completato per analogia.
  34. Omissione, completato per analogia.
  35. Marginalia sul margine sinistro.
  36. Correzione sovrascritto, sostituisce: soturno.
  37. Marginalia sul margine sinistro.
  38. Corretto da: .
  39. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: pred.
  40. Marginalia sul margine sinistro.
  41. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: beati JohannisPersona: .
  42. Marginalia sul margine sinistro.
  43. Marginalia sul margine sinistro.
  44. Corretto da: ad bibendum.
  45. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: hu.
  46. Corretto da: .
  47. Marginalia sul margine sinistro.
  48. Cancellazione biffata: facientes.
  49. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: dix[it].
  50. Marginalia sul margine sinistro.
  51. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: necnon.
  1. Le procès reprend le 21 novembreData: 21.11.1498 et non le 17.
  2. Rive sud du LémanLuogo: .
  3. Ecrit à l’envers, au dos du cahier.