Processus YsabellePersona: relicte
Johannis PeratPersona: de PeresLuogo:
parrochie Dompni MartiniLuogo:
1498Data di origine: 1.1.1498 – 31.12.1498Allineato a destra
Processus YsabellePersona: relicte
Johannis PeratPersona: de PeresLuogo: parrochie
Dompni MartiniLuogo: .Allineato a destra
5 novembre 1498
Anno Domini millesimo quatercentesimo nonagesimo
octavo et die quinta mensis novembrisData di origine: 5.11.1498, sequitur
processus
YsabellePersona: relicte
Johannis PeratPersona: de
PeresLuogo: parrochie
Dompni MartiniLuogo: , que pro clama
in
crimine heresisTermine: fuit detenta coram venerabili patre
fratre
Francisco FossaudiPersona: ordinis Predicatorum conventus Beate
Marie Magdalene LausannensisOrganizzazione: ,
viceinquisitoreTermine: generali
in civitatibus et dyocesibus
LausannensiLuogo: ,
GebennensiLuogo: et
SedunensiLuogo:
auctoritate apostolica specialiter
deputatusCorretto da: deputatoa, fuit adducta
et per eum interrogata super dicto crimine de veritate
b–confessioMarginalia sul margine sinistro–b dicenda ; que respondit et confitetur esse
hereticaTermine: , prout
LausanneLuogo: in
castro MenthoniLuogo: in prima, secunda et tercia
monicioneTermine: confessa est, et confitetur in modum qui
sequitur. Et confitetur :
Quod sunt
novemData: 1489 aut decem anni vel circa
quod die unaData: 1488, veniendo de
ecclesia Dompni MartiniLuogo:
sub
castroLuogo: eiusdem loci cum
uxorePersona: Johannis
RicharPersona: dicti loci
Dompni MartiniLuogo: , dicta uxor
dicti
Johannis RicharPersona: vocata
GuillemetaPersona: dixit
eidem inquisite :
« Tu habes multos emulos et
multa tibi improperantur ; sed si velis michi
acquiescere, faciam te vindicare de inimicis tuis ».
Que respondit :
« Quid vis quod faciam ? ». Ad illa :
c–negacio DeiMarginalia sul margine sinistro–c « Oportet quod tu neges Deum, sanctum batismiaSic
et virginem MariamPersona: ». Que
YsabellaPersona: acquievit ;
et die illa de sero, ipsa
YsabellaPersona: cum
GuillemetaPersona:
predicta iverunt ad vallem subtus castrum predictum
Dompni MartiniLuogo: . Et ibidem reperierunt
demonemTermine:
in specie hominis vestitum
magistroCorretto da: nigrod, cuius
nomen erat
BrunetPersona: 1 ; qui alloquutus est eidem
YsabellePersona: ad vocem dicte
Guillemete RichardazPersona: :
« Si
velis negare Deum creatorem tuum, sanctum batismia
et virginem MariamPersona: , te vindicabo de inimicis tuis, et
michi facere homagiumTermine: ». Tunc ipsa inquisita
ad vocem dicti demonis negavit Deum creatorem
celi et terre, sanctum batismia, preter virginem
MariamPersona: ;
et hoc facto, dictus
demunTermine: se mutavit in
speciem
catiTermine: nigri, et obsculata est eum sub cauda,
e–homagiumMarginalia sul margine sinistro–e et dixit quod erat frigidus ; qui dictus demun eidem
tradidit certas pecunias quas eduxit in bursa
sua, deinde ad quandam suam archam. Et post certi
temporis
elapsisCorretto da: elapsif, reperit frondes quercus in arca
sua loco pecuniarum. Et
quolibet annoDurata ripetuta: 1 anno, dicta inquisita
dabat eidem demoni unum pullum prohiciendo
extra domum suam, qui a tunc numquam videbatur.
Interrogata quid ultra
gsibi demun precipit,
respondit quod iret ad
sectamTermine: cum ceteris hereticis, et
quod non defficeret. Unde post
h–dies octoCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: duas–h,
ipsa ivit ad sectam ad locum
Vallium Dompni
MartiniLuogo: subtus castrum
i, versus quendam potem.
Et ibidem erat demun in specie hominis, et plures
alii homines, tam mares quam mulieres, et ignis
perseiTermine: colloris et candele ; et ibidem comederunt et
biberumCorretto da: biberuntj, scilicet panem, vinum, et carnes in quibus
erant
canesCorretto da: carnesk humaneTermine: parvorum puerorum.
Interrogata ubi accipiunt illas carnes, dixit
quod iverunt ad domum
Johannis JacaudPersona: et
interfeceruntTermine:
quendam parvum masculum ex alia muliere, intrantes
per fenestram
de noctePeriodo: la notte ; quem necavit
Pernetus JacaudPersona: .
Et dum sepultus in
cimisterioLuogo: ecclesie Dompni MartiniLuogo: ,
noctePeriodo: la notte una paulo post,
Franciscus MarguetPersona: et
Pernetus
JacaudPersona: iverunt deterratum et deportaverunt
ad
synagogamTermine: et coxerunt ; deinde
l comederunt.
Interrogata quid faciebant de ossibus dictorum
puerorum, respondit igni cremantur ; deinde
faciunt pulveresTermine: ad nocendum hominibus et bestiis
arte demonisTermine: .
Interrogata qui
fueruntCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: fuitm in occisione dicti pueri,
respondit quod
Johannes RicharPersona: , dicta eius
uxorPersona: ,
Pernetus
JacaudPersona: et
Franciscus MarguetPersona: , ut
n audivit ab
auribusCorretto da: oribuso eorum reddidisse computum dicti negocii magistro
eorum in dicta secta.
Interrogata quid ibidem demun dixit ipsis, respondit
quod ipse precipit quod
faciamCorretto da: faciantp omnia mala que facere
poterunt ; et presertim, quod tradant mortem hominibus
et bestiis ; et ibidem unusquisque reddit computum eidem
demoni de
maleficiisTermine: suis secundum majus et
minus, prout egerunt.
Interrogata quid ultra faciunt in
septaTermine: , respondit quod
clamant :
« Meclet ! Meclet ! »2. Et homines illo tunc
habitant cum mulieribus modo
sodometicoTermine: ; et
quod
Petrus de GrangiaPersona: de
MontLuogo: habitabat cum ea.
Interrogata si alius habitavit cum ea in sinagogaTermine: ,
dixit quod sic, scilicet demun, magister suus, in specie hominis
semel ; et quod semen erat frigidissimum ; et ita quod
post fuit valde infirma.
Interrogata quid fecerunt post in dicta secta, dixit
quod dictus demun se mutavit in speciem cati
et quod omnes, tam homines quam mulieres, obsculabant
eum sub cauda.
Interrogata quomodo ibat ad sectam, dixit quod demun
sibi tradidit
baculumTermine: unum parvum et
haulobostrumTermine:
plenum certo
unguentoTermine: , de quo ungebat dictum
baculum, et ponebat inter suas tibias, dicens :
« Vaz,
de parCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: parNell'originale: pq le dyableTermine: , vaz !Cambio di lingua: francese ». Quo facto, immediate
erat illuc.
Item dixit quod demun sibi precepit quod, cum acciperet
aquam benedictam, quod
[debet]Omissione, completato per analogiar prohicere a destris et sinistris, et
non supra se. Et ad vocem demonis vituperavit
sanctam crucem, sepe dum reperiebat, spuendo in
eam et conculcando pedibus.
ExCorretto da: Ets est diu, semel
in
PascateTermine: Data: festività senza una data fissa,
[vidit]Omissione, completato per analogiat Franciscum MarguetPersona: portasse sacrum
corpus
DominiTermine: ad sectam, videlicet ad furnum
Johannis JacaudPersona:
de
MonthobynLuogo: ; et fricando eum, evanuit ab oculis
eorum.
Item confitetur quod demun eandem semel verberavit
in secta
[in]Omissione, completato per analogiau Valium Dompni MartiniLuogo: , eo quod non fecerat satis
mali.
Interrogata super maleficiis, confitetur quod demun sibi
tradidit unum
halobaustrumTermine: repletum unguento
et pulveribus ad necandum et infirmitates dandum
hominibus et bestiis ; de quo unguento dedit cuidem
equoTermine:
pili nigri
Petri JacaudPersona: 3, sunt
circa duo anniData: 1496, deinde
uni eque
Johannis GilleiriiPersona: ; et quem et quam interfec
itCorrezione sovrascritto, sostituisce: eruntv
ex illo unguento seu pulveribus.
Item confitetur interfecisse duos pueros, eosdem
recipiendo de utero matrum, sunt quatuor anni
vel circaData: 1494, quorum unus masculus erat, et erat
Petro JacaudPersona: , et alius quedem filia, que erat Glaudio
MartiniPersona: .
Item dicit audivisse a Francisco MarguetPersona: in dicta
secta reddendo computum de maleficiis suis, necasse
quandam filiam Glaudio MarguetPersona: eius nepoti.
Item confitetur quod
a PascateTermine: Data: 1498 (festività senza una data fissa) citra fuisse cum
prenominatis in domo
Johannis JacaudPersona: de noctePeriodo: la notte
intrando per fenestram, et crediderunt necare quandam
parvam filiam suam, eandem
stringentesTermine: per tibias. Sed
non potuerunt eandem interficere, quia clamavit ;
deinde pater surrexit, et tunc illi abierunt,
deportantes
cohopertoriumCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: coop[ertorium]w ab extra
du brisTermine: Cambio di lingua: francese.
Interrogata quomodo heretici vocant beatam virginem
MariamPersona: , dixit quod eandem vocant RossazCambio di lingua: francese.
Interrogata in quibus sectis fuerit, dixit quod in tribus, videlicet
in Vallibus Dompni MartiniLuogo: , in furno Johannis
JacaudPersona: de MonthobynLuogo: , et En laz MolleryLuogo: Cambio di lingua: francese seu
Ressia de MolleriaLuogo: .
Interrogata a quo tempore fuerit ultimate in secta, dixit quod
sunt
sex aut septem septimaneCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: annixData: settembre 1498. Et
dum fuit vox super capcione hereticorum, heretici
ipsi dixerunt magistro eorum demoni quod timebant,
ne caperentur ; qui respondit eis quod non timerent, quia
ipsos preservaret, eosdem deffraudando.
Interrogata cur non fugit, respondit quod propter spem quam
habebat in magistro suo, ut supra. Et quod libenter
venisset ad confessionem, sed non erat ei possibile,
quia demun eandem tenebat ne confiteretur ; quos eciam
tenet ceteros hereticos, ut non veniant ad penitenciam.
Et dum tales sentit ad penitenciam pervenire, eosdem
acriter verberat.
Interrogata in qua secta ultimate fuit, respondit quod in
septaSic dicti furni Johannis JacaudPersona: .
y–complicesMarginalia sul margine sinistro–y Interrogata de suis complicibus, respondit quod plures vidit
homines et mulieres in dicta secta et in predictis ; et
presertim
Franciscum MarguetPersona: ,
Pernetum JacaudPersona: ,
Johannem
RicharPersona: et dictam eius
uxoremPersona: , quos cognovit et
vidit realiter in vultu et loquela edentes, bibentes,
demoni eorum magistro reverenciam et honorem facientes,
et ceteros actus quos heretici soliti sunt facere.
Et
ultraCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: utrz non fuit interrogata, sed per prefatum viceinquisitorem
ad
diem sequentemData: 6.11.1498 remissa, presentibus venerabili viro domino
Laurencio CurvillionisPersona: canonicoTermine: LausannensiOrganizzazione: et
cellerarioTermine:
capituli,
Johanne MonetiPersona: eiusdem domini
famuloTermine: ,
Francisco
JacaudPersona: dicti loci
castellanoTermine: ,
Johanne SovajatPersona: gubernatoreTermine:
dicti loci, et pluribus aliis testibus ad premissa vocatis
et rogatis.
6 novembre 1498
Alia repeticioTermine: dicte YsabellePersona: Centrato
Anno quo supra et die sexta mensis novembrisData di origine: 6.11.1498,
per prefatum dominum viceinquisitorem dicta
YsabellaPersona: interimCorretto da: iterumaa fuit interrogata super complicibus ;
que confitetur quod demun ipsis precipit quod faciant
mori homines et animalia modo quo supra,
dando eisdem sellarium secundum majus et minus
homicidiumTermine: , scilicet pro homine aliquando dat
LX
solidosValuta: 60 scellini ,
XLValuta: 40 scellini , secundum quod sciunt pactizare cum
dicto demone, et pro quolibet animali interdum
X solidosValuta: 10 scellini vel
vigintiValuta: 20 scellini , et sic de singulis,
etcAbbreviazione.
Et confitetur quod sunt
tresData: 1496 aut quatuor anni
vel circaData: 1495 quod dicta inquisita,
Pernetus JacaudPersona:
et
Franciscus MarguetPersona: fecerunt cadere
Petrum VincentPersona:
dicti loci
Dompni MartiniLuogo: a quadam arbore pirus
existente in villa predicta
Dompni MartiniLuogo: prope
domum ipsius
PetriPersona: ,
arte demonisTermine: ; qui erat
cum ipsis. Quiquidem
PetrusPersona: mortuus fuit.
ab–complicesMarginalia sul margine sinistro–ab Interrogata iterum de complicibus suis, confitetur
ultra supranominatos vidisse realiter et cognovisse
in predictis sectis, videlicet
Francesiam JacaudPersona: de
SugniensLuogo: , necnon
MargaritamPersona: uxorem
Johannis
DiserensPersona: de
PeresLuogo: ,
Girardum de MadalenaPersona:
de
BoctentLuogo: et
Johannem PilletPersona: de
Sancto CiriacoLuogo: ,
agentes honorem et reverenciam demoni
facientes, et ceteros actus quos
etcAbbreviazione.
Et ultra
non fuit interrogata, sed remissa per
prefatum dominum viceinquisitorem
ad se advisandum ad horam vesperorumTempo, presentibus
venerabili viro domino Laurencio CurvillionisPersona:
canonico LausannensiOrganizzazione: et cellerario dicti capituli LausannensisOrganizzazione: , dompno
Johanne VuystonisPersona: cappellanoTermine: vicarioTermine: dicti loci
Dompni MartiniOrganizzazione: , Johanne SovajatPersona: , Petro GrantPersona: ,
Francisco JacaudPersona: castellano dicti loci, et pluribus
aliis testibus ad premissa vocatis et rogatis.
6 novembre 1498, plus tard
Alia repeticio cum conclusione
processus dicte Ysabelle PeratPersona: Centrato
Anno et die premissisData di origine: 6.11.1498, hora vesperorumPeriodo: la sera,
predicta YsabellaPersona: per supradictum dominum
viceinquisitorem fuit interrogata super maleficiis per
eam perpetratis. Que respondit alia nescire
preter illa que superius confessata est.
ac–complicesMarginalia sul margine sinistro–ac Interrogata super complicibus suis, dixit et
confitetur se vidisse et realiter cognovisse
in supradictis sectis ut supra dictum est,
scilicet
Franciscum MarguetPersona: ,
Pernetum JacaudPersona: ,
Johannem
RicharPersona: et eius
uxoremPersona: ,
Francesiam JacodPersona: de
SugniensLuogo: ,
JohannemPersona: filium dicti
Johannis RicharPersona: ,
MargaritamPersona:
uxorem
Johannis DiserensPersona: de
PeresLuogo: ,
Girardum
de Laz MagdelleynazCambio di lingua: francesePersona: de
Pollie PictetLuogo: ,
Glaudium Agnar Le MagnynCambio di lingua: francesePersona: de
BoctentLuogo: , et
Petrum Menestrey seniorisPersona: etatis, et
Johannem
PilletPersona: de
Sancto CiriacoLuogo: , agentes et
facientes ut supra dictum est.
Et juravit
in manibus dicti domini viceinquisitoris
super sanctis Dei euvangeliis omnia per
ipsumCorretto da: ipsaad superius
confessata fore vera, et illa vult manutenere
coram omnibus.
Tunc prefatus dominus viceinquisitor
dixit prefate confitenti si vellet conclusionem fieri super
dicto suo processu et finem imponere. Quequidem
dicta YsabellaPersona: prefatum dominum viceinquisitorem rogavit ut
concluderet et finem imponeret dicto eius processui, se
submictens de non in contrarium veniendo, renunciando juribus,
etcAbbreviazione.
Illico comparuit venerandus dominus
procurator sacre fideiTermine:
coram dicto viceinquisitore, petens concludi
super dicto suo processu et conclusionem fieri. Et
tunc, prefatus dominus viceinquisitor conclusit
ae–conclusio processusMarginalia sul margine sinistro–ae et finem dicto processui imposuit, presentibus
venerabili domino
Laurencio CurvillionisPersona: canonico
LausannensiOrganizzazione: et
cellerario venerabilis capituli
LausannensisOrganizzazione: , necnon
Francisco JacaudPersona: castellano dicti loci
Dompni
MartiniOrganizzazione: ,
Petro Pillet alias GrantPersona: ,
Johanne
SovajatPersona: gubernatore ipsius loci,
Girardo dou
ForPersona: ,
Petro SilvestrozPersona: et
Glaudio VincentPersona: ,
omnibus dicti loci
Dompni MartiniLuogo: testibus ad
premissa vocatis et rogatis.
4
De dicti domini viceinquisitoris precepto
[Firma:] AndreasNell'originale: as ThovaciiPersona:
Signum notarile
Regesto
Isabelle Perat, de Dommartin, arrêtée sur plainte pour crime d’hérésie, comparait le 5 novembre 1498 devant le vice-inquisiteur François Fossaud, au château de Dommartin. Interrogée par ce dernier, elle ratifie les aveux faits auparavant lors des trois premières monitions au château de Menthon à Lausanne ; elle dénonce quatre personnes (3 hommes et une femme), y compris l’inculpé François Marguet. Le lendemain, elle ratifie et complète ses aveux à deux reprises ; elle ajoute en même temps les noms de sept autres complices (5 hommes et 2 femmes), y compris ceux des inculpés Marguerite Diserens et Pierre Menetrey. Le même jour, le procès est clos. Les actes s’arrêtent ici, mais nous savons qu’Isabelle a été finalement condamnée au bûcher par le Chapitre de Lausanne, seigneur temporel de Dommartin.