SSRQ ZH NF II/3 62-1
Sammlung Schweizerischer Rechtsquellen, I. Abteilung: Die Rechtsquellen des Kantons Zürich. Neue Folge. Zweiter Teil: Rechte der Landschaft. Band 3: Die Landvogtei Greifensee, da Rainer Hugener
Citazione: SSRQ ZH NF II/3 62-1
Licenza: CC BY-NC-SA
Rechnung der Vogtei Greifensee für das Jahr 1542
1543 febbraio 26.
Descrizione della fonte
- Collocazione: StAZH F III 12, Nr. 1
- Data di origine: 1543 febbraio 26 Tradizione: Aufzeichnung, Heft (10 Blätter)
- Supporto alla scrittura: Papier
- Formato l × a (cm): 20.0 × 29.0
- Lingua: tedesco
Commento
Die Rechnungen der Herrschaft GreifenseeLuogo: setzen mit dem vorliegenden Stück im Jahr 1542 ein und sind bis zum Ende des Ancien Régime mit wenigen Lücken erhalten (StAZH F III 12). Im Gegensatz zum Urbar von 1416 und seinen Nachfolgern (SSRQ ZH NF II/3 11-1), die vor allem Soll-Abgaben enthalten, bieten die Rechnungen Aufschluss darüber, was tatsächlich eingenommen und ausgegeben wurde. Allerdings werden hier lediglich die offiziellen Einkünfte zuhanden der Vogtei aufgeführt, während der Vogt noch weitere Einnahmequellen hatte, über die er keine Rechnung ablegen musste (SSRQ ZH NF II/3 69-1).
Zugleich geht aus den vorliegenden Rechnungen hervor, dass die Vögte dafür verantwortlich waren, die im Urbar verzeichneten Einkünfte vollständig einzuziehen; für Fehlbeträge hafteten sie mit ihrem Privatvermögen. Vogt Bilgeri LeemannPersona: , der die erste Rechnung anlegte, scheint besonders nachlässig gehandelt zu haben, denn schon wenige Monate nach der Rechnungslegung erstellte der Zürcher RatOrganizzazione: eine Klageschrift, worin LeemannPersona: unter anderem vorgeworfen wurde, dass er die Bussen nicht pflichtgetreu einziehe und Holz aus den Wäldern des Schlosses verschenke (SSRQ ZH NF II/3, Nr. 64).
Testo editionale
Der vogtie rechung rodell zuͦ GryffenseeLuogo: ,
des 1543 jars uff me[n]Omissione, completato per analogiaatag nach
sannt MathisPersona: tagData di origine: 26.2.1543 vor minenn gnäDanneggiato da macchia d’inchiostrobdigenn
herenn grächnot, von Billgerin LemannPersona:
gegäbenn
Inämmen im 1542Data: 1542
c
d
[p. 2]Interruzione di pagina
[p. 3]Interruzione di pagina
Innämen von allter restantz 1542Data: 1542
Ann kernnen | lxxxxij mtAbbreviazioneMisura del volume: 92 mütt ij flAbbreviazioneMisura del volume: 2 quarti iiɉ ymiMisura del volume: 2.5 emina spelta |
Ann haber | ‒ |
An gelltt | lxxx Valuta: 80 libbre j Valuta: 1 scellino viiiɉ ħValuta: 8.5 haller |
Inämen an jerlichenDurata ripetuta: 1 anno zinßenn lut des urbers1
Ann kernen | jc lxxiij mtAbbreviazioneMisura del volume: 173 mütt iij flAbbreviazioneMisura del volume: 3 quarti j ymiMisura del volume: 1 emina spelta |
Ann haber | xv malterMisura del volume: 15 malter ij mtAbbreviazioneMisura del volume: 2 mütt avena |
An gelltt | lxxxvj Valuta: 86 libbre vj Valuta: 6 scellini viɉ ħValuta: 6.5 haller |
ann kernnen | ijc lxvj mtAbbreviazioneMisura del volume: 266 mütt j flAbbreviazioneMisura del volume: 1 quarto iiiɉ ymiMisura del volume: 3.5 emina spelta | |
Suma | ann haber | xv malterMisura del volume: 15 malter ij mtAbbreviazioneMisura del volume: 2 mütt avena |
an gelltt | jc lxvj Valuta: 166 libbre viij Valuta: 8 scellini iij hrAbbreviazioneValuta: 3 haller |
Von buͦßen zuͦ UsterLuogo: gefallenn, miner
gnädigen heren halb theill zuͦgehörig
ThotzenPersona: Lettura incertae wyb nachtzPeriodo: la notte in die kamer gestigenn
retenn, denn mann fachen sollt
fryd brüchig wortt gegen Thomann BrunerPersona:
funst streich über recht pott gegenn Jacob PurennPersona:
den oberstenn stattknächt uff demm RathhußennLuogo:
enpfanngen ‒
Vonn buͦßenn zuͦ GriffennseeLuogo: und in ampt
ein thochter geschwecht unnd sy zuͦ ee nütAggiunta al di sopra della rigaf gehept
gägenn sinem bruͦder
hinwäg gnommen
Von spil buͦßen, erstlich zuͦ UsterLuogo:
Spillbuͦßenn zuͦ GriffennseeLuogo: unnd im ampt
ouch das er etlich glüpt unnd pot übersächen hatt
Vonn spilbuͦßenn
Suma ann gellt aller buͦßen, so mir
wordenn sind
Von eygnen lütenn
wägenn
Von der roubstür
Suma sumarum alles inämens
Ann kernenn | ijc lxvj mtAbbreviazioneMisura del volume: 266 mütt j flAbbreviazioneMisura del volume: 1 quarto iiiɉ ymiMisura del volume: 3.5 emina spelta |
An haber | xv malterMisura del volume: 15 malter ij mtAbbreviazioneMisura del volume: 2 mütt avena |
Ann gelltt | iijc xvCorrezione al di sopra della riga, sostituisce: xxxjj Valuta: 315 libbre kValuta: 4 scellini vj ħValuta: 6 haller |
Billgerin LemansPersona: usgebenn, 1542Data: 1542
Usgebenn dem kornmeyster
Ann kernnen | jc xxxij mtAbbreviazioneMisura del volume: 132 mütt iij flAbbreviazioneMisura del volume: 3 quarti ij kopfMisura del volume: 2 köpfe iiij ymiMisura del volume: 4 emina spelta |
Ann haber | ij mtAbbreviazioneMisura del volume: 2 mütt avena |
Ann zinß brotenn
An kernenn | j mtAbbreviazioneMisura del volume: 1 mütt spelta |
Suma
Ann kernnen | jc xxxiij mtAbbreviazioneMisura del volume: 133 mütt ij flAbbreviazioneMisura del volume: 2 quarti ij kopfMisura del volume: 2 köpfe iiij ymmiMisura del volume: 4 emina spelta |
Ann haber | ij mtAbbreviazioneMisura del volume: 2 mütt avena |
Ann heren mallenn
des vonn Bietenn HoltzLuogo: wegen ghanndlett sampt
juncker AdryennPersona: unnd dem unndervogt
Weybel und botenn mall
der roubstür wegenn
stür nüt woltend gebenn
thuͦnd ann gellt j Valuta: 1 libbra
Weybel unnd boten mal
wägenn bracht, mit nammen ByschoffPersona:
von minen herenn
brieff bracht
an gelltt j Valuta: 1 libbra xij Valuta: 12 scellini
Knächten, weibel unnd werchlütenn
HannfflanndLuogo:
sy die huͤner bracht
nüt zuͦgebenn3
thuͦnd ann gellt vij Valuta: 7 libbre xvij Valuta: 17 scellini
an mallen lxxxxQuantità: 90,
duͦdt ann gelt x Valuta: 10 libbre viiij Valuta: 9 scellini
Verbuwenn unnd aller lenhanndlung
inn der stubenn unnd allenthalb imm schloß
gricht zuͦ NoßikonnLuogo:
rechung ingnomenn inammen üch, miner herenn, zuͦ
UsterLuogo: , MurLuogo: , VelanndenLuogo: unnd GriffennseeLuogo:
üch, m g hminen gnädigen heren, gnommen vonn Steffan KnoßpennPersona: wegen4
grechtet hatt
thuͦt ann gellt xxxxviiij Valuta: 49 libbre xij Valuta: 12 scellini iiij hrAbbreviazioneValuta: 4 haller
Denn richterenn
lonn unnd richt gellt
jerlichDurata ripetuta: 1 anno schuldig
Fuͦter haber
Dem fryen gricht
ann kernen j mtAbbreviazioneMisura del volume: 1 mütt ij flAbbreviazioneMisura del volume: 2 quarti spelta | |
Suma | |
an haber ɉ flAbbreviazioneMisura del volume: 0.5 quarto avena |
Rytt in dye statt
gfanngen waß
heren, namenn gelichenn hab
mit imm grächtet
nach sannt MathisPersona: tagData: 26.2.1543
Dem seckelmeister
Ann gellt | jc xx Valuta: 120 libbre |
Schwynung thuͦt
An kernnen | vj mtAbbreviazioneMisura del volume: 6 mütt ij flAbbreviazioneMisura del volume: 2 quarti ij kopfMisura del volume: 2 köpfe spelta |
Ann haber | ij kopfMisura del volume: 2 köpfe avena |
Burghuͦt
An haber | x malterMisura del volume: 10 malter avena |
An gellt | xxij Valuta: 22 libbre |
Jörgen MalerPersona: zuͦ GriffennseeLuogo: vonn sins bruͦders
sellgen kinden iiij mtAbbreviazione kkernenMisura del volume: 4 mütt spelta
Suma sumarum ales usgebens
An kernen | jc xxxxv mtAbbreviazioneMisura del volume: 145 mütt iij flAbbreviazioneMisura del volume: 3 quarti iiij ymyMisura del volume: 4 emina spelta |
An habernn | x malterMisura del volume: 10 malter avena ij mtAbbreviazioneMisura del volume: 2 mütt j flAbbreviazioneMisura del volume: 1 quarto |
An gellt | ijc vij Valuta: 207 libbre xvij Valuta: 17 scellini iiij ħValuta: 4 haller |
Allso nach abzug innemens unnd ußgëbens blybt der vogt schuldig
An kernnen | jc xx mtAbbreviazioneMisura del volume: 120 mütt ij vrlAbbreviazioneMisura del volume: 2 quarti spelta |
An habern | iiij mlrAbbreviazioneMisura del volume: 4 malter iij mtAbbreviazioneMisura del volume: 3 mütt iij vrlAbbreviazioneMisura del volume: 3 quarti avena |
An gelt | jc viiij Valuta: 109 libbre vj Valuta: 6 scellini iij ħValuta: 3 haller |
Annotatione
- Omissione, completato per analogia.↩
- Danneggiato da macchia d’inchiostro.↩
- Aggiunta al di sotto della riga da una mano più recente: ander.↩
- Aggiunta al di sotto della riga da una mano più recente: 26 hornungData di origine: 26.2.1543.↩
- Lettura incerta.↩
- Aggiunta al di sopra della riga.↩
- Correzione da un’altra mano sul margine sinistro, sostituisce: iiɉ.↩
- Aggiunta all’altezza della riga da un’altra mano.↩
- Aggiunta al di sopra della riga.↩
- Correzione al di sopra della riga, sostituisce: xxxj.↩
- Soppressione: iiij .↩
- Omissione, completato per analogia.↩
- Soppressione: unnd.↩
- Da correggere in: gmachet.↩
- Omissione, completato per analogia.↩
- Aggiunta all’altezza della riga da un’altra mano.↩
- Diese Angaben stimmen überein mit dem Urbar von 1416 und seinen Nachfolgern (SSRQ ZH NF II/3 11-1).↩
- Als Stadtmaler von ZürichLuogo: verzierte Hans AsperPersona: verschiedene Landvogteisitze mit Wappendarstellungen, die sich meist gut sichtbar über dem Eingang befinden und das ZürcherLuogo: Wappen in Kombination mit dem Reichsadler oder mit zwei Löwen als Schildhaltern präsentieren. Entsprechende Malereien AspersPersona: sind nicht nur am Schloss GreifenseeLuogo: erhalten, sondern auch am Schloss LaufenLuogo: , am Schloss FrauenfeldLuogo: sowie am Schloss KyburgLuogo: . Ebenfalls von AsperPersona: begonnen oder zumindest renoviert und weitergeführt wurde die Wappenfolge sämtlicher Landvögte im Schloss GreifenseeLuogo: (KdS ZH III, S. 49; HLS, Hans Asper).↩
- Bereits in den Beschwerdeartikeln von 1525 beklagten sich die Amtsleute von GreifenseeLuogo: über die Raubsteuer und weitere Abgaben, die sie als unrechtmässig empfanden (SSRQ ZH NF II/3 58-1, Art. 11).↩
- Gemeint ist vermutlich die Weisung vom 3. Juli 1542 in einem Streit zwischen dem Gerichtsherrn Hans VoglerPersona: sowie Stefan KnospPersona: , weil dessen Hirten das Vieh durch den Hof des Gerichtsherrn treiben (StAZH A 123.1, Nr. 197).↩
Regesto