SSRQ ZH NF II/3 62-1
Sammlung Schweizerischer Rechtsquellen, I. Abteilung: Die Rechtsquellen des Kantons Zürich. Neue Folge. Zweiter Teil: Rechte der Landschaft. Band 3: Die Landvogtei Greifensee, da Rainer Hugener
Citazione: SSRQ ZH NF II/3 62-1
Licenza: CC BY-NC-SA
Rechnung der Vogtei Greifensee für das Jahr 1542
1543 febbraio 26.
Descrizione della fonte
- Collocazione: StAZH F III 12, Nr. 1
- Data di origine: 1543 febbraio 26 Tradizione: Aufzeichnung, Heft (10 Blätter)
- Supporto alla scrittura: Papier
- Formato l × a (cm): 20.0 × 29.0
- Lingua: tedesco
Commento
Die Rechnungen der Herrschaft GreifenseeLuogo: setzen mit dem vorliegenden Stück im Jahr 1542 ein und sind bis zum Ende des Ancien Régime mit wenigen Lücken erhalten (StAZH F III 12). Im Gegensatz zum Urbar von 1416 und seinen Nachfolgern (SSRQ ZH NF II/3 11-1), die vor allem Soll-Abgaben enthalten, bieten die Rechnungen Aufschluss darüber, was tatsächlich eingenommen und ausgegeben wurde. Allerdings werden hier lediglich die offiziellen Einkünfte zuhanden der Vogtei aufgeführt, während der Vogt noch weitere Einnahmequellen hatte, über die er keine Rechnung ablegen musste (SSRQ ZH NF II/3 69-1).
Zugleich geht aus den vorliegenden Rechnungen hervor, dass die Vögte dafür verantwortlich waren, die im Urbar verzeichneten Einkünfte vollständig einzuziehen; für Fehlbeträge hafteten sie mit ihrem Privatvermögen. Vogt Bilgeri LeemannPersona: , der die erste Rechnung anlegte, scheint besonders nachlässig gehandelt zu haben, denn schon wenige Monate nach der Rechnungslegung erstellte der Zürcher RatOrganizzazione: eine Klageschrift, worin LeemannPersona: unter anderem vorgeworfen wurde, dass er die Bussen nicht pflichtgetreu einziehe und Holz aus den Wäldern des Schlosses verschenke (SSRQ ZH NF II/3, Nr. 64).
Testo editionale
Der vogtie rechung rodell zuͦ GryffenseeLuogo: , des 1543 jars uff me[n]Omissione, completato per analogiaatag nach sannt MathisPersona: tagData di origine: 26.2.1543 vor minenn gnäDanneggiato da macchia d’inchiostrobdigenn herenn grächnot, von Billgerin LemannPersona: gegäbenn
Inämmen im 1542Data: 1542
c d [p. 2]Interruzione di pagina [p. 3]Interruzione di paginaInnämen von allter restantz 1542Data: 1542
Ann kernnen | lxxxxij mtAbbreviazioneMisura del volume: 92 mütt ij flAbbreviazioneMisura del volume: 2 quarti iiɉ ymiMisura del volume: 2.5 emina spelta |
Ann haber | ‒ |
An gelltt | lxxx Valuta: 80 libbre j Valuta: 1 scellino viiiɉ ħValuta: 8.5 haller |
Inämen an jerlichenDurata ripetuta: 1 anno zinßenn lut des urbers1
Ann kernen | jc lxxiij mtAbbreviazioneMisura del volume: 173 mütt iij flAbbreviazioneMisura del volume: 3 quarti j ymiMisura del volume: 1 emina spelta |
Ann haber | xv malterMisura del volume: 15 malter ij mtAbbreviazioneMisura del volume: 2 mütt avena |
An gelltt | lxxxvj Valuta: 86 libbre vj Valuta: 6 scellini viɉ ħValuta: 6.5 haller |
ann kernnen | ijc lxvj mtAbbreviazioneMisura del volume: 266 mütt j flAbbreviazioneMisura del volume: 1 quarto iiiɉ ymiMisura del volume: 3.5 emina spelta | |
Suma | ann haber | xv malterMisura del volume: 15 malter ij mtAbbreviazioneMisura del volume: 2 mütt avena |
an gelltt | jc lxvj Valuta: 166 libbre viij Valuta: 8 scellini iij hrAbbreviazioneValuta: 3 haller |
Von fellen an gellt ‒
Vomm dryten pfenig ‒
Vonn erben ann gellt ‒
Von ungnosamy ann gelt ‒
Suma an gelltt ‒
[p. 5]Interruzione di paginaVon buͦßen zuͦ UsterLuogo: gefallenn, miner gnädigen heren halb theill zuͦgehörig
iiij Valuta: 4 libbre gab Felix SchmidPersona: , umb das er zuͦ des jungen ThotzenPersona: Lettura incertae wyb nachtzPeriodo: la notte in die kamer gestigenn
j Valuta: 1 libbra vonn Peter SchmidPersona: , umb das er sinen sun wolt retenn, denn mann fachen sollt
viiɉ Valuta: 7.5 scellini von Heimy SolanndPersona: umb ein funst streich
vj Valuta: 6 libbre von Erny BrunerPersona: , ein armer gsell, umb etlich fryd brüchig wortt gegen Thomann BrunerPersona:
x Valuta: 10 libbre vonn Hannßenn SchmidPersona: vonn OberusterLuogo: umb ein funst streich über recht pott gegenn Jacob PurennPersona:
Item ann Steffann KnospennPersona: habend mine herenn durch den oberstenn stattknächt uff demm RathhußennLuogo: enpfanngen ‒
Suma an gelt xxj Valuta: 21 libbre vij Valuta: 7 scellini vj hrAbbreviazioneValuta: 6 haller
[p. 6]Interruzione di paginaVonn buͦßenn zuͦ GriffennseeLuogo: und in ampt
x Valuta: 10 libbre vomm jungen SallenbachPersona: zuͦ WärikonnLuogo: , umb das er ein thochter geschwecht unnd sy zuͦ ee nütAggiunta al di sopra della rigaf gehept
j Valuta: 1 libbra v Valuta: 5 scellini vonn Heinrich GünthartPersona: vonn eins funst streichs wägen gägenn sinem bruͦder
j Valuta: 1 libbra v Valuta: 5 scellini vonn SchmidPersona: zuͦ VolckentschwilLuogo: umb ein funst streich zuͦ ThangelPersona: gethann
v Valuta: 5 libbre vonn Kuͤnin PfisterPersona: von GosowLuogo: , als er gelt uß den potenn hinwäg gnommen
v Valuta: 5 libbre vonn Hanns SallenbachPersona: von WärikonLuogo: , als er pott übersechenn
v Valuta: 5 libbre vonn Jacob HotingerPersona: zuͦ MurLuogo: , als er drüQuantità: 3 pott übersechen
xvj Valuta: 16 scellini vonn Jaß HotingerPersona: zuͦ MurLuogo: vonn eines funst streichs wägen
v Valuta: 5 libbre vonn Heinin GuͦtPersona: vonn AnslikonLuogo: vonn potten zuͦ übersechenn
viij Valuta: 8 libbre vonn eim vonn NiderusterLuogo: , als er ein meitlin gschlagenn
Suma ann gellt xlj Valuta: 41 libbre vj Valuta: 6 scellini
[p. 7]Interruzione di paginaVon spil buͦßen, erstlich zuͦ UsterLuogo:
iiɉ Valuta: 2.5 libbre vonn Lasarus GirennPersona:
vCorrezione da un’altra mano sul margine sinistro, sostituisce: iiɉg Valuta: 5 libbre vonn Uͦlrichenn GirenPersona: h–unnd Balthaßar YßenschlegelPersona: Aggiunta all’altezza della riga da un’altra mano–h
iiɉ Valuta: 2.5 libbre vonn Balltaßar IsenschlegellPersona:
Spillbuͦßenn zuͦ GriffennseeLuogo: unnd im ampt
x Valuta: 10 libbre vonn Klaußen KnüslyPersona: vonn zweyenQuantità: 2 spillbuͦsen
xviij Valuta: 18 libbre viij Valuta: 8 scellini viiij ħValuta: 9 haller vonn Kuͦmadenn HemigPersona: , einAggiunta al di sopra della rigai spillbuͦß, ouch das er etlich glüpt unnd pot übersächen hatt
v Valuta: 5 libbre vonn Kuͤny ThangelPersona: , das er gspilt
v Valuta: 5 libbre vonn Felixen ThentzlerPersona:
v Valuta: 5 libbre vonn Batt ThenntzlerPersona:
Suma l Valuta: 50 libbre xviij Valuta: 18 scellini viiij ħValuta: 9 haller
[p. 8]Interruzione di paginaVonn spilbuͦßenn
v Valuta: 5 libbre vonn Hannßen WißennPersona: , das er gespillt
v Valuta: 5 libbre von Andreßen ThentzlerPersona: zuͦ NänikonnLuogo:
v Valuta: 5 libbre vonn Hannßen ThentzlerPersona:
v Valuta: 5 libbre vonn Heimi ThentzlerPersona: , spillbuͦß
Suma xx Valuta: 20 libbre
Suma ann gellt aller buͦßen, so mir wordenn sind
An geltt jc xxxiij Valuta: 133 libbre xij Valuta: 12 scellini iij ħValuta: 3 haller
[p. 9]Interruzione di paginaVon eygnen lütenn
viiij Valuta: 9 libbre gennd jerlichDurata ripetuta: 1 anno die vonn HutzikonnLuogo: als von der eigen lüten wägenn
Von der roubstür
vj Valuta: 6 libbre
Suma an geltt xv Valuta: 15 libbre
Suma sumarum alles inämens
Ann kernenn | ijc lxvj mtAbbreviazioneMisura del volume: 266 mütt j flAbbreviazioneMisura del volume: 1 quarto iiiɉ ymiMisura del volume: 3.5 emina spelta |
An haber | xv malterMisura del volume: 15 malter ij mtAbbreviazioneMisura del volume: 2 mütt avena |
Ann gelltt | iijc xvCorrezione al di sopra della riga, sostituisce: xxxjj Valuta: 315 libbre kValuta: 4 scellini vj ħValuta: 6 haller |
Billgerin LemansPersona: usgebenn, 1542Data: 1542
Usgebenn dem kornmeyster
Ann kernnen | jc xxxij mtAbbreviazioneMisura del volume: 132 mütt iij flAbbreviazioneMisura del volume: 3 quarti ij kopfMisura del volume: 2 köpfe iiij ymiMisura del volume: 4 emina spelta |
Ann haber | ij mtAbbreviazioneMisura del volume: 2 mütt avena |
Ann zinß brotenn
An kernenn | j mtAbbreviazioneMisura del volume: 1 mütt spelta |
Suma
Ann kernnen | jc xxxiij mtAbbreviazioneMisura del volume: 133 mütt ij flAbbreviazioneMisura del volume: 2 quarti ij kopfMisura del volume: 2 köpfe iiij ymmiMisura del volume: 4 emina spelta |
Ann haber | ij mtAbbreviazioneMisura del volume: 2 mütt avena |
Ann heren mallenn
iiijQuantità: 4 mal, als min herenn, meyster KöchlyPersona: , meister BlaßPersona: , vonn des vonn Bietenn HoltzLuogo: wegen ghanndlett sampt juncker AdryennPersona: unnd dem unndervogt
Suma, die iiijQuantità: 4 mal thuͦnd ann gelt xij Valuta: 12 scellini
Weybel und botenn mall
jQuantità: 1 mal, als mir mine gnädigenNell'originale: g herenn ein brieff geschickt, rechumg zuͦgeben
jQuantità: 1 mal dem undervog[t]Omissione, completato per analogial zuͦ VelanndennLuogo: , als er by mir zeschaffen hat
iiijQuantità: 4 mal demm unndervogt zuͦ HutzikonLuogo: , als mann grechtet vonn der roubstür wegenn
iijQuantità: 3 mal, als des unndervogtz sun mir anzougt, als sy die stür nüt woltend gebenn
jQuantità: 1 mal demm undervogt zuͦ FelanndennLuogo:
Suma, die xQuantità: 10 mal thuͦnd ann gellt j Valuta: 1 libbra
[p. 12]Interruzione di paginaWeybel unnd boten mal
ijQuantità: 2 mal demm weybel von YrgenhußennLuogo:
jQuantità: 1 mal eim leüffer, do er mir denn brieff vonn denn kryegslüten wägenn bracht, mit nammen ByschoffPersona:
jQuantità: 1 mal eim loüffer mit nammen UͦlinPersona: , brach mir ein brieff von minen herenn
ijQuantità: 1 mal Uͦlin AberlyPersona: unnd Heinin ForsterPersona:
jQuantità: 1 mal der alt Uͦlin ApenzellerPersona: , als er vonn minen gnädigenNell'originale: g herenn ein brieff bracht
ijQuantità: 2 mal Uͦlin AberlyPersona: unnd BalderPersona: , do sy ingwonet
ijQuantità: 2 mal Uͦlin AberlyPersona: unnd BalderPersona: , sy ouch ingwonent
iijQuantità: 3 mal BindschädlerPersona: , Uͦlin AberlyPersona: unnd BerschyPersona:
ijQuantità: 2 mal einem murer m
Suma die xvjQuantità: 16 mal thuͦnd an gelltt j Valuta: 1 libbra xij Valuta: 12 scellini
[p. 13]Interruzione di paginaKnächten, weibel unnd werchlütenn
xvjQuantità: 16 mal aßennd iiijQuantità: 4 knächt, als sy ein wäg gnachetCorretto da: gmachetn bim HannfflanndLuogo:
xviijQuantità: 18 mal demm AsparPersona: , als er inn demm schloß etwas gmalet, malich dry schilt2
xvQuantità: 15 mal dem Uͦlin SebachPersona: , dem glaßer
xvQuantità: 15 mal aßennd die unndervögt unnd weibel, als sy die huͤner bracht
j Valuta: 1 libbra viiij Valuta: 9 scellini , so abgat ann der roubstür, so sich etlich sperennd, dye nüt zuͦgebenn3
Suma die lxiiijQuantità: 64 mal sampt dem j Valuta: 1 libbra viiij Valuta: 9 scellini , thuͦnd ann gellt vij Valuta: 7 libbre xvij Valuta: 17 scellini
Suma sumarum ane der heren mal an mallen lxxxxQuantità: 90, duͦdt ann gelt x Valuta: 10 libbre viiij Valuta: 9 scellini
[p. 14]Interruzione di paginaVerbuwenn unnd aller lenhanndlung
xij Valuta: 12 libbre xviij Valuta: 18 scellini x ħValuta: 10 haller Uͦlrichen SebachPersona: , demm glaßer, geben inn der stubenn unnd allenthalb imm schloß
v Valuta: 5 scellini ij ħValuta: 2 haller demm Lasarus KeßlerPersona: , verglaßet inn einer kammer
j Valuta: 1 libbra xvj Valuta: 16 scellini viij ħValuta: 8 haller dem Heiny HuͦberPersona: umb fennster rammen
ij Valuta: 2 libbre iij Valuta: 3 scellini ij ħValuta: 2 haller verzartt ich unnd der unndervogt amm meyenn gricht zuͦ NoßikonnLuogo:
viij Valuta: 8 libbre vj Valuta: 6 scellini verzart ich unnd der unndervogt, als wir rechung ingnomenn inammen üch, miner herenn, zuͦ UsterLuogo: , MurLuogo: , VelanndenLuogo: unnd GriffennseeLuogo:
ij Valuta: 2 libbre ij Valuta: 2 scellini ij ħValuta: 2 haller umb ein urtelbrieff, so ich und der grichtzher vor üch, minen gnädigen herenNell'originale: m g h, gnommen vonn Steffan KnoßpennPersona: wegen4
x Valuta: 10 scellini verzertt ErmyPersona: vonn HutzikonLuogo: , als mann vonn der roubstür grechtet hatt
Suma xxviij Valuta: 28 libbre ij Valuta: 2 scellini iiij ħValuta: 4 haller
Suma sumarum verbuwen unnd allerley, thuͦt ann gellt xxxxviiij Valuta: 49 libbre xij Valuta: 12 scellini iiij hrAbbreviazioneValuta: 4 haller
[p. 15]Interruzione di paginaDenn richterenn
Denn richteren zuͦ GriffennseeLuogo: unnd UsterLuogo: fürpieter lonn unnd richt gellt
Ann gellt iiij Valuta: 4 libbre v Valuta: 5 scellini
Dem unndervogt zuͦ GreiffenseeLuogo: , so mann im jerlichDurata ripetuta: 1 anno schuldig
An gellt v Valuta: 5 libbre
Suma viiij Valuta: 9 libbre v Valuta: 5 scellini
Fuͦter haber
ɉ flAbbreviazioneMisura del volume: 0.5 quarto avena meyster KöchlyPersona: unnd meyster BlaßPersona: verzertt
Dem fryen gricht
j mtAbbreviazioneMisura del volume: 1 mütt ij flAbbreviazione kernennMisura del volume: 2 quarti spelta
ann kernen j mtAbbreviazioneMisura del volume: 1 mütt ij flAbbreviazioneMisura del volume: 2 quarti spelta | |
Suma | |
an haber ɉ flAbbreviazioneMisura del volume: 0.5 quarto avena |
Rytt in dye statt
j Valuta: 1 libbra vonn Heiny RißersPersona: wegenn vorat waß unnd er gfanngen waß
j Valuta: 1 libbra , als ich grechtet vonn des abzugs wägen mit WanwißerPersona:
j Valuta: 1 libbra von des hoffs von RumlikonLuogo: wegenn ich imm in üwer, miner heren, namenn gelichenn hab
j Valuta: 1 libbra , als ich mit SallenbachPersona: grächtet, do er geapolier[t]Omissione, completato per analogiao für unser gnädig herenNell'originale: u g h
j Valuta: 1 libbra , als ich und grichtzher vonn Steffann KnospenPersona: wägen da inenn und mit imm grächtet
j Valuta: 1 libbra , als ich grächtet vonn der roubstür von HutzikonLuogo: wägenn
j Valuta: 1 libbra , als ich vor üch, minenn herren, rechnug gab uff mentag nach sannt MathisPersona: tagData: 26.2.1543
Suma vij Valuta: 7 libbre
[p. 17]Interruzione di paginaDem seckelmeister
Ann gellt | jc xx Valuta: 120 libbre |
Schwynung thuͦt
An kernnen | vj mtAbbreviazioneMisura del volume: 6 mütt ij flAbbreviazioneMisura del volume: 2 quarti ij kopfMisura del volume: 2 köpfe spelta |
Ann haber | ij kopfMisura del volume: 2 köpfe avena |
Burghuͦt
An haber | x malterMisura del volume: 10 malter avena |
An gellt | xxij Valuta: 22 libbre |
Item ußgebenn uf bevelch miner gnädigen herenNell'originale: m g h Jörgen MalerPersona: zuͦ GriffennseeLuogo: vonn sins bruͦders sellgen kinden iiij mtAbbreviazione kernenNell'originale: kMisura del volume: 4 mütt spelta
Suma sumarum ales usgebens
An kernen | jc xxxxv mtAbbreviazioneMisura del volume: 145 mütt iij flAbbreviazioneMisura del volume: 3 quarti iiij ymyMisura del volume: 4 emina spelta |
An habernn | x malterMisura del volume: 10 malter avena ij mtAbbreviazioneMisura del volume: 2 mütt j flAbbreviazioneMisura del volume: 1 quarto |
An gellt | ijc vij Valuta: 207 libbre xvij Valuta: 17 scellini iiij ħValuta: 4 haller |
Allso nach abzug innemens unnd ußgëbens blybt der vogt schuldig
An kernnen | jc xx mtAbbreviazioneMisura del volume: 120 mütt ij vrlAbbreviazioneMisura del volume: 2 quarti spelta |
An habern | iiij mlrAbbreviazioneMisura del volume: 4 malter iij mtAbbreviazioneMisura del volume: 3 mütt iij vrlAbbreviazioneMisura del volume: 3 quarti avena |
An gelt | jc viiij Valuta: 109 libbre vj Valuta: 6 scellini iij ħValuta: 3 haller |
Annotatione
- Omissione, completato per analogia.↩
- Danneggiato da macchia d’inchiostro.↩
- Aggiunta al di sotto della riga da una mano più recente: ander.↩
- Aggiunta al di sotto della riga da una mano più recente: 26 hornungData di origine: 26.2.1543.↩
- Lettura incerta.↩
- Aggiunta al di sopra della riga.↩
- Correzione da un’altra mano sul margine sinistro, sostituisce: iiɉ.↩
- Aggiunta all’altezza della riga da un’altra mano.↩
- Aggiunta al di sopra della riga.↩
- Correzione al di sopra della riga, sostituisce: xxxj.↩
- Soppressione: iiij .↩
- Omissione, completato per analogia.↩
- Soppressione: unnd.↩
- Corretto da: gmachet.↩
- Omissione, completato per analogia.↩
- Aggiunta all’altezza della riga da un’altra mano.↩
- Diese Angaben stimmen überein mit dem Urbar von 1416 und seinen Nachfolgern (SSRQ ZH NF II/3 11-1).↩
- Als Stadtmaler von ZürichLuogo: verzierte Hans AsperPersona: verschiedene Landvogteisitze mit Wappendarstellungen, die sich meist gut sichtbar über dem Eingang befinden und das ZürcherLuogo: Wappen in Kombination mit dem Reichsadler oder mit zwei Löwen als Schildhaltern präsentieren. Entsprechende Malereien AspersPersona: sind nicht nur am Schloss GreifenseeLuogo: erhalten, sondern auch am Schloss LaufenLuogo: , am Schloss FrauenfeldLuogo: sowie am Schloss KyburgLuogo: . Ebenfalls von AsperPersona: begonnen oder zumindest renoviert und weitergeführt wurde die Wappenfolge sämtlicher Landvögte im Schloss GreifenseeLuogo: (KdS ZH III, S. 49; HLS, Hans Asper).↩
- Bereits in den Beschwerdeartikeln von 1525 beklagten sich die Amtsleute von GreifenseeLuogo: über die Raubsteuer und weitere Abgaben, die sie als unrechtmässig empfanden (SSRQ ZH NF II/3 58-1, Art. 11).↩
- Gemeint ist vermutlich die Weisung vom 3. Juli 1542 in einem Streit zwischen dem Gerichtsherrn Hans VoglerPersona: sowie Stefan KnospPersona: , weil dessen Hirten das Vieh durch den Hof des Gerichtsherrn treiben (StAZH A 123.1, Nr. 197).↩
Regesto