check_box zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 4-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, da Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega e Martine Ostorero

Citazione: SDS VD D 1 4-1

Licenza: CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Pierre Munier, de Corsier-sur-Vevey

1448 marzo 17 – 23. Hôpital Marie-Madeleine du Mont-Joux; Château de La Tour-de-Peilz

Pierre Munier, de Corsier, est dénoncé comme complice au cours du procès de Catherine Quicquat, durant la séance du 17 mars 1448. Ce même jour, Pierre se présente spontanément devant l’inquisiteur Pierre d’Aulnay, à l’hôpital du Mont-Joux, accompagné d’un notaire et du curé de l’église paroissiale de Corsier. Le suspect déclare avoir été introduit dans la secte hérétique par Jaquet Durier et Antoine Bron, déjà brûlés, et il est ensuite interrogé par l’inquisiteur. Compte tenu des variations dans ses réponses et des indices obtenus contre lui obtenus dans d’autres procès, le procureur de la foi, Pierre Rondinel, demande de l’emprisonner. Amené à la chapelle de l’hôpital, Pierre reçoit trois monitions canoniques et il poursuit sa confession volontaire. Étant donné ses variations et rétractations, il est finalement libéré sous caution et cité à comparaitre le lendemain au château de La Tour-de-Peilz. Le 18 mars 1448, Pierre se présente devant l’inquisiteur Pierre d’Aulnay et le vicaire épiscopal Léopard de Bosco, qui ordonnent au châtelain de l’arrêter et lui accordent un délai pour réfléchir. Le 19 mars, Pierre Munier comparait spontanément devant la cour et il passe aux aveux ; il les ratifie le lendemain, et en appelle à la miséricorde de l’Église. Finalement, le 23 mars le procès est clos par l’inquisiteur, qui assigne les parties à trois heures de l’après-midi pour la publication de la sentence. Pierre Munier est jugé hérétique pénitent, et après avoir abjuré « l’hérésie des vaudois modernes », il est absous à condition de faire la pénitence imposée, ou autrement d’être puni comme hérétique impénitent et obstiné.

Les procès de Jaquet Durier (SDS-VD-D_1-2-1 : ACV, Ac 29, p. 5–28), de Catherine Quicquat (SDS VD D 1 3-1 : ACV, Ac 29, p. 29–43), de Pierre Munier (SDS VD D 1 4-1 : ACV, Ac 29, p. 44–55), de Pierre Chavaz (SDS VD D 1 5-1 : ACV, Ac 29, p. 56–71) et de Pierre Antoine (SDS VD D 1 6-1 : ACV, Ac 29, p. 104–119) ont été intentés entre 1448 et 1449. Ils sont les témoins d’une vaste chasse aux sorciers menée sur la Riviera lémanique et dans le Nord vaudois au milieu du XVe siècle.

Le procès de Pierre Munier occupe les pages 44 à 55 du registre Ac 29. Il a été consigné dans un cahier qui compte six folios utilisés chacun des deux côtés. L’intitulé de la pièce est écrit sur la page de garde ainsi que sur le dos du cahier, lequel contient aussi une annotation qui atteste l’extraction des noms des complices. Les actes ont été rédigés par le notaire Claude Burritaz, qui est aussi l’auteur des annotations marginales. Ce même notaire authentifie les différentes parties du procès tenu au château de La Tour-de-Peilz à l’aide de son signet, y compris la sentence finale (p. 53–55).

Testo editionale

[Nota dell'archivio sul margine sinistro da una mano del secolo XX:] 1448 mars 17Data: 17.3.1448

aProcessus Petri MuneriiPersona: de ViviacoLuogo:

17 mars 1448

bAnno Domini millesimo quatercentesimo quadragesimo octavo a nativitate Domini sumpto die vero decima septima mensis marciiData di origine: 17.3.1448 in domo hospitalis pauperum Beate Marie MagdalenesSic Montis JovisLuogo di origine: 1 de ViviacoLuogo: 2 in stupa predicte domus, Petrus MugnerPersona: parrochie de CorsieLuogo: Lausannensis diocesisLuogo: non vocatusCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: deceptusc, non citatus, non cohactus, sed sua spontanea voluntate accessit ad presenciam venerabilis det religiosi viri fratris Petri de AlnetoPersona: ordinis PredicatorumOrganizzazione: heretice pravitatis inquisitorisTermine: in civitatibus LausannensiLuogo: et GebennensiLuogo: et quibusdam aliis civitatibus et locis a sancta Sede apostolica specialiter deputati, presentibus ibidem venerabili et discreto viro domino Aymone de FontePersona: curatoTermine: ecclesie parrochialis de CorsieLuogo: 3, et discreto viro Vuillelmo de GerdiliPersona: notario de CorsieLuogo: , et fratre Petro RondinelliPersona: ordinis Predicatorum conventus LausannensisOrganizzazione: et me notario infrascripto.
Et, genibus flexis, dixit, deposuit et sponte confessus est se fuisse et esse de sectaTermine: hereticorumTermine: de qua fuerunt e–Prima confessioMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–e Jaquetus Durier alias CostumeriiPersona: parrochie de BlonayLuogo: et Anthonius BronPersona: quondam predicte parrochie nuper igne crematorum pro crimine heresisTermine: 4.
Qua confessione sic facta, prestitit ipse Petrus MugneriiPersona: juramentum super sanctis Dei euvangeliis in manibus [p. 45]Interruzione di paginaprefati domini inquisitoris de veritate dicenda et falsitate evitanda. Post quod juramentum, multis interrogatoriis sibi factis, dixit quod predicti duo ipsum posuerunt in secta, et antequam de loco f–VariacioMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–fpredicto recederent, ipse PetrusPersona: dedit animam suam diaboloTermine: , casu quo unquam fuisset in secta5.
Quibus dictis et auditis prefatus frater Petrus RondinelliPersona: procurator fideiTermine: requisivit ipsum Petrum MugneriiPersona: detineri, actenta ipsius variacione, allegans quedam alia gravia testimonia contra eumdemSic Petrum MugnerPersona: , de quibus affirmavit constare per quosdam alios processus hereticorumAggiunta all’altezza della riga da un’altra manog.
Quiquidem Petrus MugnerPersona: deductus per prefatum dominum inquisitorem ad capellam dicti hospitalisLuogo: in presencia quorum supra necnon venerabilis viri domini Petri de CrosaPersona: presbiteriTermine: et Francisci CrachotPersona: de ViviacoLuogo: fuit per prefatum dominum inquisitorem admonitusTermine: caritative per passionem domini nostri Jhesu ChristiPersona: , ut omnem veritatem vellet confiteri et recognoscere, promittentes eidem graciam sancte matris Ecclesie si sponte et h–cum festinCorretto da: confestim–h puram et meram veritatem vellet recognoscere.
Qui predictus Petrus MugnerPersona: , genibus flexis ante altare capelle predicte, juratoque prius super canone veritatem i–Secunda confessioMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–i recognoscere, dixit et sponte confessus est ultra premissa se fuisse cum prenominatorumCorretto da: prenominatisj [p. 46]Interruzione di paginaad sinagogamTermine: in tribus locis, videlicet supra montem de CorsieLuogo: en prato rotumdo prima vice, iterum in domo recluse juxta pontem ViviaciLuogo: , et in tercia vice versus Sanctum MartinumLuogo: ViviaciLuogo: in societateTermine: predictorum hereticorum.
Post que confessata predictus Petrus MugnerPersona: fuit iterum caritative admonitusTermine: , ut per passionem domini nostri Jhesu ChristiPersona: ante terciam monicionemTermine: veritatem de culpis et perpetratis suis de crimine heresis vellet recognoscere, presentando eidem gratiam sancte matris Ecclesie, cum intimacione eidem Petro MugnerPersona: facta quod nisi ante terciam monicionem suum reatum recognoverit, prout volunt canonice sanciones, quem terminum sibi pro tempore gratie idem dominus inquisitor assignavit ; si predicta pretereat, contra et adversus eumdem Petrum MugneriiPersona: juxta iuris rigorem procedetur.

18 mars 1448

Ipso vero Petro MugnerPersona: a predictis vacilando et k–Secunda variacioMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–k confessata retractante, predictus frater Petrus RondinelliPersona: l–procurator fidei procurator fideiCorretto da: procurator fidei–l instanter requisivit in favorem fidei predictum Petrum MugnerPersona: premissis actentis detineri. Et tunc premissis auditis, prefatus dominus inquisitor eidem PetroPersona: districte et sub pena confessatiCorretto da: m criminis jam confessati necnon et mille librarum lausannensiumValuta: 1000 libbre di Losanna, pro medietate elemosine reverendi in ChristoPersona: patris et domini nostri domini Georgii de [p. 47]Interruzione di paginaSaluciisPersona: Dei et apostolice Sedis gratia LausannensisOrganizzazione: episcopiTermine: et comitisTermine: applicandarum, et pro alia medietate officio inquisicionis fidei apostolice, [petivit]Omissione, completato per analogian quatenus indilate et evestigio se representaret apud castrum Turris de PeilLuogo di origine: coram eodem domino inquisitore super premissis responsurum.
Quibus peractis, predictus Petrus MugnerPersona: , premissis consentiendo et consensum prebendo, petivit et requisivit quatenus ipse dominus inquisitor eidem PetroPersona: terminum ad se plenius avisandum super premissis et se representandum ubi supra o dilacione sub penis predictis usque ad diem crastinam et usque ad horam meridianam seu duodecimamPeriodo: a mezzogiornoData: 19.3.1448 concedere dignaretur sub caucione idonea sub pena predicta per eum prestanda.
Quiquidem prefatus dominus inquisitor cupiens cum eodem Petro MugnerPersona: pie, misericorditer, begnineCorretto da: benignep et caritative procedere, recepta prius caucione idonea juratoria et sub pena predicta a dicto PetroPersona: , ad sancta Dei euvangelia in manibus ipsius domini inquisitoris manualiter tacta et sub obligacione omnium et singulorum bonorum suorum quorumcumque mobilium et immobilium presencium et futurorum quorumcumque, ipso PetroPersona: in libertate constituto de se representando personaliter coram prefato domino inquisitore infra castrum Turris de PeilLuogo: hora suprascriptaPeriodo: a mezzogiorno nec inde recedendo absque ipsius licencia. Honorabiles viri ibidem astantes, videlicet dompnus [p. 48]Interruzione di paginaAymo de FontePersona: curatus de CorsierLuogo: , Vuillelmus de GerdiliPersona: castellanusTermine: dicti loci de CorsieOrganizzazione: pro domino nostro LausannensiOrganizzazione: episcopo et comite, Franciscus CrachozPersona: et Johannes PerrinPersona: ad preces et requisiciones dicti Petri MugnerPersona: se fidejussores et principales in premisso debito et sub pena predicta precibus dicti PetriPersona: per ipsos et eorum quemlibet commutenda se constituerunt, bona sua quecumque obligando, de representando dictum PetrumPersona: ubi supra, quibuscumque juribus, deffensionibus, renunciacionibus, cavillacionibusCorrezione al di sopra della riga, sostituisce: cavillationumq, cautelis et aliis renunciando et se et quemlibet ipsorum submictendo expresse juridictioni, cohercioni curiarum prefati domini nostri LausannensisOrganizzazione: episcopi et comitis et dicti domini inquisitoris pro premissis ut supra promissis, etcAbbreviazione.
Acta fuerunt hec die et loco predictis, presentibus ibidem prefato venerabili viro domino Petro de CrosaPersona: presbitero, Johanne de BerchierPersona: clericoTermine: , Petro CerractiPersona: domicelloTermine: et Johanne HugoniniPersona: hospiteCorrezione sovrascritto, sostituisce: hospitesr testibus ad premissa vocatis et rogatis.

18 mars 1448, plus tard

Anno quo supra die vero decima octava eiusdem mensis hora circiter undecima ante meridiemPeriodo: la mattinaData di origine: 18.3.1448, existentibus in predicto castro Turris de PeilLuogo di origine: predicto domino inquisitore atque venerabili et egregio viro domino Leopardo de BoscoPersona: vicarioTermine: in hac parte reverendi in ChristoPersona: patris et domini nostri domini GeorgiiPersona: Dei et apostolice Sedis gracia LausannensisOrganizzazione: episcopi et comitis pro certis negociis fidei accessit predictus Petrus MugneriiPersona: inquisitus [p. 49]Interruzione di paginacum predictis suis fidejussoribus, exhibens semetipsum ipsique fidejussores ipsum restituentes juxta et secundum promissionem atque obligacionem s suprascriptas petentesque a penis et obligacionibus suprascriptis relaxari, ipsisque fidejussoribus per prefatos dominos inquisitores relaxatis a predictis fidejussonibus et obligationibus, statuerunt et ordinaverunt predictum Petrum MugneriPersona: personaliter in eodem castro detineri tanquam in carceribus inquisicionalibus, apostolicis et ordinariis, in manu et custodia Petri RosPersona: castellaniTermine: predicti loci Turris de PeilOrganizzazione: , quantum fuerit de beneplacito ipsorum dominorum judicum.
Quo detento, predicti domini judices pro certis aliis negociis fidei occupati inde recesserunt redieruntque hora vesperorumPeriodo: la sera ad predictum PetrumPersona: inquisitum ipsumque caritative et in virtute passionis ChristiPersona: admonuerunt, ut puram et meram veritatem super commissis per eumdem in crimine heresis sponte et confestin vellet recognoscere. Qui PetrusPersona: delatus humiliter rogavit et supplicavit sibi per prefatos dominos inquisitores terminum dari usque in crastinum ad se avisandum promittens omnem veritatem se dicturum. Quam diem predicti domini inquisitores eidem concedentes, ipsum iterum caritative admonuerunt, ut se bene de per eum perpetratis avisaret.

19 mars 1448

Die igitur decima nona mensis marciiData di origine: 19.3.1448, vigore assignacionis suprascripte comparuit predictus AnthoniusCorretto da: PetrusPersona: t inquisitus coram prefatis dominis inquisitoribus hora vesperorumPeriodo: la sera in camera superiori juxta magnam aulam predicti castri, presentibus ibidem nobili viro Andrea de BlonaPersona: , magistro Johanne de UlmoPersona: in u–artibus magistroAggiunta sul margine sinistro–u, Vuillelmo de GerdiliPersona: et fratreCorrezione sovrascritto, sostituisce: patrev Petro RondinelliPersona: ordinis Predicatorum conventus LausannensisOrganizzazione: .
Ipse siquidem Petrus MugnerPersona: inquisitus sua spontanea voluntate et cum magna contricione cordisTermine: , genibus flexis, dixit et sponte confessus est, a nemine interrogatus, [p. 50]Interruzione di paginaprout sequitur. Et primo dixit et sponte confitetur quod a tribus annis et citra Jaquetus DurierPersona: quondam duxit eum ad quendam locum versus pratum rotundum ibique reperit demonemTermine:  ; cui demoni genibus flexis fecit homagiumTermine: et reverenciam, et in signum veri homagii dedit ei unam capram quam diabolus arripiut ante domum ipsius ubi ipse w PetrusPersona: delatus eam dimiserat, negavitque ibidem Deum omnipotentem et que Dei sunt.
Interrogatus qualiter vocabatur predictus diabolus, dixit quod SaratPersona: 6, dicens ulterius et sponte confitens quod una alia vice fuit in sinagoga cum hereticis in domo recluse juxta pontem ViviaciLuogo: ubi fecerunt homagium prout supra ; et fecerunt timorem ancille predicte recluse, ita quod ipsa recedente et intrante domum magistre sue, ipsi cum quodam turbine recludentes portam postequamSic predicte ancille, remanxit vestis predicte ancille interclusa inter portam ligneam et loz batenCambio di lingua: francese ; dicens ulterius quod ipse delatus fuit in quadam secta usque Sanctum MartinumLuogo: prout jam dixit ; dicens premissa esse vera sub periculo anime sue et per vim sui prestiti juramenti ad sancta Dei euvangelia per ipsum in manibus prefati domini inquisitoris x manualiter tacta, protestans quod si de pluribus aliis per eum commissis possit recordari, illa libenti et contricto animo die crastina recognoscet et confitebitur, petens et requirens humiliter gratiam sancte matris Ecclesie sibi concedi et penitentiam injungi salutarem. Quam diem prefati domini judices assignaverunt ad amplius procedendum in presenti causa prout juris fuerit et rationis.
Acta fuerunt hec loco, die, hora et presentibus quibus supra et me notario subscripto.

[Firma:] Glaudius Burritaz Persona: Signum notarile

[p. 51]Interruzione di pagina

20 mars 1448

Anno quo supra, die vicesima mensis marciiData di origine: 20.3.1448 in castro y–et etCorretto da: et–y loco predictis, predictus Petrus MugneriiPersona: fuit adductus coram prefatis dominis inquisitore et vicario, solitusCorretto da: solutusz et liber omni vinculo, et interrogatus per eosdem dominos judices an illa que eriCorretto da: ieriaa confessus fuerat essent vera. Qui dixit et respondit sub vi juramenti jam prestiti omnia illa que prius confessus fuit fuisse et esse vera, dicens et affirmans prout supra se trina vice fuisse in secta hereticorum et ibidem demonem adorasseTermine: , dedisse et homagiasse, prout superius habetur, adensCorretto da: addensab ultra preconfessata quod ipse diabolus magister sinagoge erat in specie unius cati nigri, quando ipsum adoravit.
Et dixit ulterius quod in secunda sinagoga, cui interfuit, que fuit celebrata in domo reclusorii predicti, vidit per predictum Jaquetum CostumeriiPersona: et alios secum assistentes ac dequoquere quandam carnem in domo sua quam dicebant esse unius pueri ; de qua carne dixit se non comedisse cum esset novus et hoc aborreret.
Interrogatus amplius si aliquis eum induxit ad dicendum predictam seu agnegandum veritatem sive ad aliqua confitendum fuerat inductus, qui PetrusPersona: dixit sub periculo et dampnacione anime sue illa que de suis peccatis et criminibus confessus est ex sola contricione et intencione redeundi ad Deum, confessus fuit sicut et de presenti confitetur ; unde genibus flexis et manibus junctis ante pectus etCorretto da: ad petivit humiliter a predictis suis criminibus perpetratis in facto heresisTermine: predicte beneficium absolucionisTermine: et penitenciam sibi injungi salutarem, offerens [p. 52]Interruzione di paginase ad eam implendam bono corde paratum, se offerens ad renunciandum et abjurandum omnem heresim tam preteritam, [quam]Omissione, completato per analogiaae presentem et futuram.
Acta fuerunt hec anno, die, horaData di origine: 20.3.1448 et loco predictis, presentibus ibidem venerabilibus viris dominis Girardo AlbiPersona: et Petro de CultilliaPersona: jurisperitisTermine: et magistro Johanne de UlmoPersona: in artibus licenciato, discretis viris Petro Ros alias de EschiensPersona: castellano predicti loci, Vuillelmo de GerdiliPersona: , fratre Petro RondinelliPersona: ordinis PredicatorumOrganizzazione: et me notario infrascripto.

[Firma:] Glaudius BurritazPersona:
Signum notarile

23 mars 1448

Anno quo supra et loco predicto die vero vicesima tercia mensis predicti af–hora primeAggiunta sul margine destro da un’altra mano con un carattere di inserimento–afPeriodo: la mattinaData di origine: 23.3.1448, comparuerunt judicialiter partes predicte coram prefato domino inquisitore, renuntientesCorretto da: renunciantesag et concludi petentes in presenti causa atque jus dici et sententiam diffinitivam proferri ; conclusoque in presenti causa et renunciato ut supra, assignavit dominus inquisitor predictus partibus predictis diem predictam hora terciarumPeriodo: la mattina ad diffinendum jus dicendum et sententiam proferendum, presentibus ibidem venerabili viro magistro Johanne de UlmoPersona: in artibus magistro, Petro ah RosPersona: castellano ViviaciOrganizzazione: , Johanne de BerchierPersona: et Johanne ai ChevallierPersona: testibus ibidem astantibus. Datum ut supra.

Eodem die, hora predicta terciarumPeriodo: la mattinaData di origine: 23.3.1448, in platea communi ante portam castri predicti, comparentibus predictis partibus assignatis coram prefatis dominis inquisitore et vicario, petentibus jus et sententiam diffinitivam proferri, ipsi domini judices suam sententiam diffinitivam protulerunt in hunc modum qui sequitur : In nomine etcAbbreviazione.
Presentibus ibidem venerabilibus aj–viris virisCorretto da: viris–aj dominis Girardo AlbiPersona: , Johanne ProbiPersona: , Petro de CultilliaPersona: in legibus licentiato, Petro RosPersona: castellano, Anthonius BonedieiPersona: , VuillelmoPersona: et Humberto de GerdiliPersona: , Johanne BrunetiPersona: , Johanne de BerchierPersona: et magistro Johanne de UlmoPersona: , testibus ad premissa astantibus, et me notario subscripto.

[p. 53]Interruzione di pagina

In nomine Domini amen7. QuiaModifica dei caratteri nos frater Petrus de AlnetoPersona: ordinis PredicatorumCorrezione sovrascritto, sostituisce: [p]redicatorumakOrganizzazione: heretice pravitatis inquisitor in civitatibus LausannensiLuogo: , GebennensiLuogo: et quibusdam aliis civitatibus et locis a sancta Sede apostolica specialiter deputatus, et Leopardus de BoscoPersona: vicarius in hac parte reverendi in ChristoPersona: patris et domini nostri domini Georgii de SaluciisPersona: Dei et apostolice Sedis gratia LausannensisOrganizzazione: episcopi et comitis, per inquisicionem solertamCorretto da: solertemal in et super facto heresis dampnatissime contra nonnullos notatos et suspectos de ipso crimine heresis, specialiter per processum per nos tam conjunctin quam divisin, contra te, Petrum MugnerPersona: molendinatorem parrochie Sancti MauriciiLuogo: de CorsieLuogo: 8 Lausannensis diocesisLuogo: , invenimus, comperimus et ex ipso tuo processu nobis clarissime constat te dictum PetrumPersona: multa nefandaTermine: et orribilia commisisse in facto dampnatissime heresis contra sacrosanctam fidem catholicam et nostram matrem Ecclesiam, videlicet Deum omnipotentem et omnia que Dei sunt agnegando, fidelitatem et homagium diabolo humane nature inimicoAggiunta sul margine destro da un’altra mano con un carattere di inserimentoam faciendo atque eidem in signum viriCorretto da: verian homagii et fidelitatis quoddam animal brutum videlicet unam capram eidem donando atque multa alia committendo que in tuo processu lacius continentur, que etiam ore tuo proprio sponte etAggiunta tra le righeao cumfestin ante terciam monicionem recognovisti.
Propterea adjunctis nobiscum ad hec laudabilius exequenda pluribus notabilibus viris tam ecclesiasticis quam secularibus in jure divino et canonico expertis de quorum consilio et assensu ad nostram sententiam diffinitivamTermine: procedimus prout sequitur :
Disegno a penna e inchiostro† ChristiPersona: nomine invocato a quo omne rectum procedit judicium, non declinantes adCorretto da: aap dextris neque a sinistris, sed equo libramine procedentes, Deum et sacram scripturam pre occulis habentes, ut de vultu Dei nostrum prodeat judicium et occuli nostri videant equitatem, pro tribunali sedentes, per hanc nostram diffinitivam sententiam decernimus, pronunciamus et declaramus te dictum Petrum MugnerPersona: fuisse hereticum, penitentem autem et reversum de heresi ad gremium sancte matris Ecclesie, si tamen de corde puro et consciencia non ficta redeas ad ipsum gremium aq [p. 54]Interruzione di paginasancte matris Ecclesie, ar–prout per signa exteriora pretendisAggiunta tra le righe da un’altra mano–ar, et omnem heresim judicialiter in nostris manibus abjuraveris, ad quod faciendum te adjudicamus per hanc nostram sententiam diffinitivam.
Qua sententia ut premictitur lata, predictus Petrus MugnerPersona: , genibus flexis coram prefatis dominis judicibus, ambabus manibus super sanctis Dei euvangeliis positis, omnem heresim abjuravit, prout sequitur :
Ego Petrus MugnerPersona: quondam deceptus atque lapsus in heresim, abjuro omnem heresim extollentem se adversus et contra honorem divine magestatis et sancte fidei catholice atque sancte matris Ecclesie, specialiter heresim illorum hereticorum modernorum ValdensiumTermine: in quorum numero fueram dampnabiliter agregatus et promitto Deo as omnipotenti et vobis dominis judicibus inquisitori et vicario suprascriptis et hic presencialiter pro tribunali sedentibus quod a modo in antea ero bonus et fidelis catholicus, sustinendo veros fideles et persequendo hereticos posse meo atque eorundem fugiam consorcia, petens humiliter de premissis beneficium absolucionis et penitentiam salutarem.

Et nos prefati inquisitor et vicarius, attendentes quod nostra sancta mater Ecclesia nulli claudit gremium redeunti, auctortatibusCorretto da: auctoritatibusat apostolica et ordinaria au–quibus fungimurAggiunta sul margine destro–au, teAggiunta sul margine sinistroavaw dictum Petrum MugnerPersona: absolvimus a reatu predicte heresis et restituimus te catholice unitati et participacioni sacramentorum Ecclesie, injungentes preterea et loco penitencie salutaris imponentes, ut die secunda sollempnitatis PaschalisTermine: Data: festività senza una data fissa instantis, remoto capucio et zona soluta, tenens duas candelas cereas ascensas ponderantes duas libras, ascedasCorretto da: ascendasax horam offertorii ad ecclesiam tuam parrochialem Sancti MauriciiLuogo: de CorsiacoLuogo: atque predictas candelas deportes usque ad angulum altarius illasque genibus flexis offeras manus sacerdotis, quodque per annum integrum tenearis ministrare oleum neccessarium ad unam lampandemCorretto da: lampademay die ac nocte [p. 55]Interruzione di paginaardentem ante conspectum corporis ChristiTermine: , incipiendo a data presencium.
Item magis, per annum integrum az gegunabis omnibus diebus venerinisSicPeriodo: venerdì, atque toto tempore vite tue abstinebis in diebus mercuriiPeriodo: mercoledì ab omni esu carnium quorumquumqueCorretto da: quorumcumqueba ; et qualibet septimana hinc ad septem ebdomadas inmediate sequentes reficias in domo tua tres pauperes cum pane et vino et pidancieTermine: condecenti, et hoc in die lunePeriodo: lunedì, si commode fieri possit, sinautem prima die opportuna ipsius septimane.
Item et quod visitare personaliter tenearis limina et ecclesiam Beati JacobiLuogo: de GaliciaLuogo: et Beate MarieLuogo: de PodioLuogo: , de quibus peregrenacionibus per te factis nos certifficare tenearis per litteras testimoniales dominorum rectorum earundem ecclesiarum.
Que omnia et singula suprascripta rigorem juris mictigantes atque graciose tecum agentes, injungimus et imponimus loco penitencie salutaris ad implenda et perficienda sub pena hereticis impenitentibus et obstinatis debita.
Quas sententiam et penitentiam ipse Petrus MugnerPersona: approbavit tanquam justas et equas submisitque se et promisit omnia se ad impleturum bona fide et sub pena suprascripta.
Data, lata et lecta fuit presens sententia hora, die, loco et presentibus quibus supra, fecitque juramentum bb ipse PetrusPersona: prout in eadem sententia continetur, et me notario subscripto.

[Firma:] Glaudius BurritazPersona: Signum notarile

bcProcessus Petri MugneriiPersona:

bd–Extracta sunt nomina accusatorum retroscriptorum.Aggiunta a piè di pagina–bd

Annotatione

  1. Cambio di mano: mano secondaria (B).
  2. Cambio di mano: mano principale (A).
  3. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: deceptus.
  4. Cancellazione biffata: viri.
  5. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  6. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  7. Aggiunta all’altezza della riga da un’altra mano.
  8. Corretto da: confestim.
  9. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  10. Corretto da: prenominatis.
  11. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  12. Corretto da: procurator fidei.
  13. Corretto da: .
  14. Omissione, completato per analogia.
  15. Cancellazione biffata: s[ub].
  16. Corretto da: benigne.
  17. Correzione al di sopra della riga, sostituisce: cavillationum.
  18. Correzione sovrascritto, sostituisce: hospites.
  19. Cancellazione biffata: in[frascriptas].
  20. Corretto da: PetrusPersona: .
  21. Aggiunta sul margine sinistro.
  22. Correzione sovrascritto, sostituisce: patre.
  23. Cancellazione biffata: Jaq[uetus].
  24. Cancellazione biffata: facta.
  25. Corretto da: et.
  26. Corretto da: solutus.
  27. Corretto da: ieri.
  28. Corretto da: addens.
  29. Cancellazione biffata: de.
  30. Corretto da: .
  31. Omissione, completato per analogia.
  32. Aggiunta sul margine destro da un’altra mano con un carattere di inserimento.
  33. Corretto da: renunciantes.
  34. Cancellazione biffata: de.
  35. Cancellazione biffata: de.
  36. Corretto da: viris.
  37. Correzione sovrascritto, sostituisce: [p]redicatorum.
  38. Corretto da: solertem.
  39. Aggiunta sul margine destro da un’altra mano con un carattere di inserimento.
  40. Corretto da: veri.
  41. Aggiunta tra le righe.
  42. Corretto da: a.
  43. Cancellazione biffata: sancte matris.
  44. Aggiunta tra le righe da un’altra mano.
  45. Cancellazione biffata: omnip[otenti].
  46. Corretto da: auctoritatibus.
  47. Aggiunta sul margine destro.
  48. Aggiunta sul margine sinistro.
  49. Cancellazione biffata: qui.
  50. Corretto da: ascendas.
  51. Corretto da: lampadem.
  52. Cancellazione biffata: jegu[nabis].
  53. Corretto da: quorumcumque.
  54. Cancellazione biffata: pro[ut].
  55. Cambio di mano: mano secondaria (B).
  56. Aggiunta a piè di pagina.
  1. L’Hôpital Marie-Madeleine du Mont-JouxLuogo: , situé alors en dehors de la ville, à proximité du pont de VeveyLuogo: , est le plus ancien hôpital de VeveyLuogo: (XIIIe siècle). Le vocable Marie-Madeleine provient de la chapelle qui en dépend (De Montet 1884, p. 81–84). Quant aux raisons qui amènent Pierre MunierPersona: à se rendre en ce lieu, voir Ostorero 1995, p. 119–120.
  2. Pierre MunierPersona: était meunier du moulin de la paroisse de CorsierLuogo: , qui appartenait en partie à l’hôpital du Mont-JouxLuogo: . Il est donc possible que ce lieu serve de terrain de rencontre informel entre lui et l’inquisition (Ostorero et al. 1999, p. 120).
  3. L’église paroissiale de CorsierLuogo: est placée sous le vocable de saint Maurice (Mottaz 1982, t. 1, p. 530).
  4. Voir le procès de Jaquet DurierPersona: . Par cette mention, nous apprenons qu’Antoine BronPersona: , dénoncé comme complice dans les deux procès précédents, vient d’être brûlé comme hérétique.
  5. Le sens de ces derniers mots demeure obscur : s’agit-il d’un pacte préalable avec le diable ?
  6. Ce nom attribué au diable surprend, puisque ce mot est employé pour désigner un cri prononcé par le démon dans le procès de Jaquet Durier (SDS VD D 1 3-1 : ACV, Ac 29, p. 14 et Ostorero 1995, p. 207, n. 21). Il s’agit donc probablement d’une confusion de la part de l’inquisiteur, du greffier ou de l’accusé.
  7. Commence ici l’une des rares sentences conservées dans le registre Ac 29, avec formule d’abjuration.
  8. Le moulin de CorsierLuogo: appartient pour les deux tiers à l’hôpital du Mont-Joux,Luogo: et pour le tiers restrant à l’hôpital Neuf du Vieux-MazelLuogo: depuis 1336Data: 1336 (De Montet 1884, p. 83 et p. 75, doc. 84–85 et Ostorero 1995, p. 119–120).