check_box zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 3-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, da Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega e Martine Ostorero

Citazione: SDS VD D 1 3-1

Licenza: CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Catherine Quicquat, de Vevey

1448 marzo 15 – 18. Château de La Tour-de-Peilz

Catherine Quicquat, de Vevey, comparait le 15 mars 1448 devant l’inquisiteur Pierre d’Aulnay et le vicaire épiscopal Léopard de Bosco, au château de La Tour-de-Peilz. Elle est dénoncée par plusieurs personnes déjà condamnées ainsi que par les témoins d’une enquête secrète instruite auparavant par les mêmes inquisiteur et vicaire. Suite à la deuxième monition, le procureur de la foi Pierre Rondinel produit des dépositions de témoins et des actes de procès d’hérétiques condamnés qui ont dénoncé Catherine. Le lendemain, suite à la troisième monition et comme Catherine refuse de passer aux aveux, le procureur de la foi demande une sentence interlocutoire pour soumettre l’accusée à la torture. Après une dernière monition, la sentence interlocutoire est rendue par la cour et exécutée immédiatement. Le dimanche 17 mars, Catherine demande au châtelain de La Tour-de-Peilz d’amener devant elle l’inquisiteur pour entendre sa confession. En présence de l’inquisiteur, du procureur de la foi, du notaire et de deux témoins, l’accusée passe aux aveux et dénonce onze personnes (7 hommes et 4 femmes), dont quatre déjà condamnés comme hérétiques. Le lendemain, Catherine ratifie ses aveux à l’exception de l’accusation contre l’un des supposés complices : Pierre Munier. Le même jour, la sentence est rendue par la cour et prononcée publiquement devant l’église Saint-Martin de Vevey.

Les procès de Jaquet Durier (SDS-VD-D_1-2-1 : ACV, Ac 29, p. 5–28), de Catherine Quicquat (SDS VD D 1 3-1 : ACV, Ac 29, p. 29–43), de Pierre Munier (SDS VD D 1 4-1 : ACV, Ac 29, p. 44–55), de Pierre Chavaz (SDS VD D 1 5-1 : ACV, Ac 29, p. 56–71) et de Pierre Antoine (SDS VD D 1 6-1 : ACV, Ac 29, p. 104–119) ont été intentés entre 1448 et 1449. Ils sont les témoins d’une vaste chasse aux sorciers menée sur la Riviera lémanique et dans le Nord vaudois au milieu du XVe siècle.

Le procès de Catherine Quicquat occupe les pages 29 à 43 du registre Ac 29. Il a été consigné dans un cahier qui compte huit folios, avec une erreur de numérotation moderne, puisqu’on trouve une page 29bis. Les pages 41 et 42 sont restées blanches, et le dos du cahier (p. 43) ne contient qu’une seule annotation qui atteste l’extraction des noms des complices. Le premier folio du dossier (p. 29–30) contient une partie de l’enquête secrète correspondant au témoignage de Jean Brunet, bourgeois de Vevey. Les actes ont été rédigés par le notaire Claude Burritaz, qui est aussi l’auteur des annotations marginales, et qui authentifie le document à l’aide de son signet.

Testo editionale

[Nota dell'archivio sul margine sinistro da una mano del secolo XX:] 1448 marsData: marzo 1448

Processus Catherine QuiqctatPersona: de ViviacoLuogo:

Sequitur inquisicio secreta sumpta per venerabiles viros dominos fratrem Petrum de AlnetoPersona: ordinis PredicatorumOrganizzazione: 1, heretice pravitatis inquisitoremTermine: in diocesi LausannensiLuogo: et GebennensiLuogo: et quibusdam aliis civitatibus et locis, a sancta Sede apostolica specialiter deputatum, et Leopardum de BoscoPersona: vicariumTermine: in hac parte reverendi in ChristoPersona: patris et domini nostri domini Georgii de SaluciisPersona: Dei et apostolice Sedis gracia LausannensisOrganizzazione: episcopiTermine: et comitisTermine: , contra et adversus CatherinamPersona: uxorem Thome QuicquatPersona: inquisitam.

Et primo2 discretus vir Johannes BrunetiPersona: clericusTermine: et burgensisTermine: TurrisOrganizzazione: primus testis productus juratus deligenterSic et secrete examinatus de et super infamiaTermine: prefate CatherinePersona: inquisite. Qui testis dicit et deponit quod, a sex autCorrezione sovrascritto, sostituisce: a[nis]a septem annis citra vel circaPeriodo: 7 anni, ipse testis dici audivit in villis ViviaciLuogo: , Turris de PeilLuogo: a pluribus personis notis et vicinis dicte CatherinePersona: et quamplurimis aliis, quod ipsa CatherinaPersona: fuerat, erat et adhucCorrezione sovrascritto, sostituisce: adhuncb est de heresisTermine: pravitate diffamataTermine:  ; dicens ulterius idem testis se dici audivisse certis diebus et horis a pluribus personis fidedignis quod quadam die qua dicta SibilietaPersona: cumbrusta fuit adducta ante Hospitale c–novis veteriCorretto da: Novum3 Veteris–c MacelliLuogo: 4 ViviaciLuogo: in jornatisTermine: castelli predicti loci pro cognicione de eadem SibiliaPersona: fienda de et super crimine heresisTermine: tunc detentaCorrezione sovrascritto, sostituisce: detentamd ; [p. 29bis]Interruzione di paginadicta SibilietaPersona: videns prefatam CatherinamPersona: in quadam fenestra necnon dictam JoliazPersona: 5, dixit et ore suo proprio protulit : « Ultra sunt due mulieres – respiciendo contra easdem mulieres – que ita beneAggiunta al di sopra della rigae meruissentCorrezione al di sopra della riga, sostituisce: merueruntf esse hic loco quo sumCorrezione sovrascritto, sostituisce: suntg adducta pro cognicione fienda, prout et ego ». Subjungens quod quodam anno lapso de quo dicit se non recordari ad presens quod idem ponens dietinSic continuabat in domo domini Johannis GachetPersona: suo videre, in qua morabatur prefata CatherinaPersona: inquisita, que quidem CatherinaPersona: quamplurimis diebus et vicibus eidem testi deponenti cum eadem CatherinaPersona: solo in stupa dicte domus existenti levando litteras pergameneasCorrezione sovrascritto, sostituisce: pergamenash, dixit eidem JohanniCorrezione sovrascritto, sostituisce: JohaneteiPersona: deponenti, apponendo manus supra spatula eius tamquam pota : « JohannisPersona:  » – loquendo eidem deponenti – « ego tanta mala j orribilia feci, nescio quid deveniam ». Aliud nescit nisi quod quamplurima nefandissimaTermine: k eidemAggiunta all’altezza della rigal JohanniPersona: dixit, de quibus non recordatur, sed dicens premissa per ipsum deposita prout deposuit sunt vera super generalibus ; interrogatus an prece, precio, odio, timore vel favore etcAbbreviazione., dicit quod nomCorretto da: nonm nisi pro sola veritate dicenda.

[p. 30]Interruzione di pagina

15 mars 1448

Anno Domini millesimo quatercentesimo quadragesimo octavo a nativitate Domini sumpto die vero veneris decima quinta mensis marciiData di origine: 15.3.1448. Sequitur n inquisicio seu inquisicionalis processus qui et que faciunt seu fieri intenduntur per venerabiles et egregios viros dominos o fratrem Petrum de AlnetoPersona: ordinis PredicatorumOrganizzazione: heretice pravitatis inquisitorem p–in civitate LausannensiLuogo: et quibusdam aliis civitatibus et locisAggiunta sul margine sinistro con un carattere di inserimento–p et Leopardum de BoscoPersona: [vicarium]Omissione, completato per analogiaq in hac parte reverendi in ChristoPersona: patris et domini nostri domini Georgii de SaluciisPersona: Dei et apostolice Sedis gracia LausannensisOrganizzazione: episcopi et comitis, contra et adversus CatherinamPersona: uxorem Thome QuicquatPersona: de ViviacoLuogo: Lausannensis diocesisLuogo: , ex mero officio sacre inquisicionis, diffamatam de crimine heresis damnate atque inculpatam per plures suos complices in crimine heresis dampnate qui eam in suis processibus inculpaverunt atque in ipsa sua inculpacione usque ad mortem inclusive perseveraverunt.

Et primo die predictaData di origine: 15.3.1448 in castro Turris de PeilLuogo di origine: ipsa CatherinaPersona: inquisita in platea ipsius castri constituta in conspectu predictorum dominorum inquisitoris et vicarii ac monita per eosdem dominos et inducta sacris ac monicionibusTermine: ut veritatem de criminibus perpetratis in facto heresis dampnate vellet recognoscere, interrogata est prout sequitur.

Et primo utrum sciat se fore et esse diffamatam inter bonos et graves cristianos de pravitate hereticaTermine: . r–Confitetur infamiamMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–r Que respondit et sponte recognovit seipsamCorrezione sovrascritto, sostituisce: ipsams esse diffamatam de huiusmodi crimine et quod multociens fuit sibi improperatam a pluribus personis diversarum condicionum.

Item magis interrogata a quo tempore fuit diffamata, t–Tempus infamieMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–t dixit et respondit quod a tempore mortis cuiusdam SibiliePersona: que fuit combrusta in ViviacoLuogo: , ipsa sumpxit inicium sue diffamacionis.

[p. 31]Interruzione di pagina

Item magis interrogata quare sit diffamata a tempore dicte SibiliePersona: , dixit et respondit quod ideo quia u–Causa infamieMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–u ipsa conversabatur secum ; addens ulterius quod ipsa SibiliaPersona: , combrusta pro heresis crimine, docuit ipsam dare ad sumendum viro suo tres gutas sanguinis emissi a corpore suo proprio, quod hoc fecit, ut videlicet vir suus eam adamaret et sibi non esset molestus.

Item magis interrogata si aliud sciat de crimine heresis de qua diffamatur, dixit et respondit quod non, sed juravit super sanctis Dei euvangeliis die crastina se dicturam omnem veritatem de et super sibi impositis quam noverit et sciverit, petens dilacionem usque in crastinumData: 16.3.1448.

Quibus peractis predicti domini inquisitor et vicarius predictam CatherinamPersona: inquisitam caritative et in visceribus Jhesu ChristiPersona: multipliciter admonueruntTermine: ut, spreta omni seculi vanitate atque postposito omni timore humano, omnem puram et nudam veritatem super commissis criminibus de quibus inculpatur vellet recognoscere, promittentes eidem, si hoc faceret, omnem gratiam sancte matris Ecclesie, requirentes inde sibi dari et concedi litteras testimoniales per me infrascriptum juratum clericum et notarium auctoritate imperiali notarium publicum. Que quidem CatherinaPersona: humiliter requisivit predictos dominos judices ut sibi terminum concederent usque ad diem crastinam ad se avisandum et super interrogatoriis sibi factis v deliberandum.
Cui CatherinePersona: inquisite ipsi domini judices assignaverunt diem sequentem que erit decima sexta mensis huius marcii, [p. 32]Interruzione di paginahora primePeriodo: la mattinaData: 16.3.1448, presentibus ibidem Petro RosPersona: castellanoTermine: ViviaciOrganizzazione: , Anthonio BonedieiPersona: , Johanne CatioPersona: , Johanne BrunetiPersona: et Johanne de BerchiezPersona: , burgensesTermine: Turris de PeilOrganizzazione: , testibus ibidem astantibus et me notario subscripto.

15 mars 1448, plus tard

Anno et die predictis hora et loco superius scriptisData di origine: 15.3.1448 vigore assignacionis suprascripte predicta CatherinaPersona: inquisita fuit per prefatum dominum inquisitorem caritative admonita utAggiunta all’altezza della rigaw, per passionem domini nostri Jhesu ChristiPersona: , omnem veritatem vellet recognoscere. Que quidem CatherinaPersona: inquisita dixit et respondit ipsam non esse aliqualiter x maculatam de heresiiSic, nec unquam aliud diceret seu recognosceret. Qua monicioneTermine: sic facta visaque responssioneSic attentisque infamia et accusacionibus contra eandem inquisitam per aliquos y concrematos hereticos factasCorretto da: factisz, produxit discretus vir frater Petrus RandonelliPersona: ordinis PredictatorumCorretto da: PredicatorumaaOrganizzazione: procurator fideiTermine: in vim majoris probacionis quosdam testes et processus. Quibus premissis sic factis atque visis petiit idem procurator fidei debere inquiri in propriam personam ipsius inquisite atque torquiriTermine: debere donec veritas ab ore suo eruatur, petens super premissis interloqui. Qui prefatus dominus inquisitor attentis productis et requisicionibus per procuratorem fidei factis, assignavit eisdem partibus diem sabbati predictam hora nonePeriodo: il pomeriggioData: sabato, 16.3.1448 ad procedendum ulterius in causa prout juris fuerit et racionis.

[p. 33]Interruzione di pagina

16 mars 1448

Anno predicto, die vero sabbati que fuit decima sextaCorrezione al di sopra della riga, sostituisce: setaab mensis huius marciiData di origine: 16.3.1448 vigore assignacionis suprascripte in castroLuogo di origine: predicto et in camera superioriCorretto da: superioreac juxta magnam aulam comparuit prefata CatherinaPersona: inquisita coram prefatis dominis inquisitore et vicario atque admonita per eosdem dominos judices caritative pro tercia monicioneTermine: et termino peremptorio, ut veritatem sponte et cunfesstinCorretto da: confestimad vellet recognoscere. Que quidem CatherinaPersona: delata nichil in contrarium premissorum allegans, respondit : « Vere ego non amplius loquar quam supra jam locuta sum ; faciatis de meAggiunta al di sopra della rigaae quid volueritis ».
Qua responsione sic facta, prefatus frater Petrus RondinelliPersona: procurator fidei, videns suam dicte CatherinePersona: pertinanciamCorretto da: pertinaciamaf, petiit prefatis dominis judicibus, prout superius per ipsum petitum extitit, videlicet ag sentenciam interloquutoriamTermine: contra eandem CatherinamPersona: delatam proferri ipsamque exequutam demandari, ah–dicens et proponens sic de, etcAbbreviazione.Aggiunta sul margine sinistro con un carattere di inserimento–ah de jure fieri debere, ai–producens processum inquisitorialem contra eandem ream factum atque certos alios processus in quibus ipsa delata per plures suos complices fuerat inculpata de crimine heresis de qua inquiritur, videlicet processum etcAbbreviazione.Aggiunta sul margine destro con un carattere di inserimento–ai Que quidem CatherinaPersona: fuit per prefatos dominos inquisitores iterata vice caritative admonita in virtute passionibusCorretto da: passionisaj domini nostri Jhesu ChristiPersona: ut omnem veritatem de per eam in crimine heresis perpetratis vellet recognoscere. Que CatherinaPersona: delata aliud non respondit nisi prout supra. Qui prefatus procurator fidei petiit per prefatos dominos judices interloqui, prout supra per ipsum petitum extitit.
Quibus auditis et per procuratorem fidei petitis ipsa CatherinaPersona: delata presente nichil in contrarium premissorum dicente seu allegante, [p. 34]Interruzione di paginased dicente : « Ecce me, faciatis quid volueritis, quia nichil aliud de me habebitis ».
Prefati domini judices habita deliberacione cum libris et viris peritis suam tulerunt sentenciam interloqutoriamSicAggiunta sul margine destro con un carattere di inserimentoak in hunc qui al sequitur modum :
Disegno a penna e inchiostro † ChristiPersona: nomine am–Prima sentencia interloqutoriamMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–am invocato. Nos prefati inquisitor et vicarius, actentis difamacionibus, accusacionibus et requisicionibus procuratoris fidei certisque aliis animum nostrum moventibus, te CatherinamPersona: delatam decernimus, pronunciamus et judicamus per hanc nostram interlocutoriam sentenciam, te debere in propriam personam inquiri, donec et quousque veritas ab ore tuo eruatur, citra tamen mortem, sanguinis effusionem et membrorum mutilacionem de quibus expresse protestatur.
Qua sentencia lata, ipsa delata nichil in contrarium allegante, procurator fidei eandem sentenciam quantum potuit approbavit et petiit eandem sentenciam interlocutoriam exequucioni demandari. Quibus sic factis, predicta anCatherinaPersona: delata fuit ad cordamTermine: ligata atque a terra pluribus vicibus elevata, tandem ad suiSic requestam fuit eadem CatherinaPersona: deposita, nil tamen aliud confiteri volente, sed solum dicente : « Demictatis me pro nunc, et ego me avisabo ». Eo tunc ao–eandem CatherinamCorretto da: eadem CatherinaPersona: –ao juxta ignem in camera domini castellani fuit adducta pro sua calefacioneCorretto da: calefactioneap recreativa, et ibidem demissa.
Acta fuerunt hec prout supra, presentibus venerabilibus viris fratre Petro AnselPersona: ordinis Sancti FrancisciOrganizzazione: , Girardo AlbiPersona: , Petro de CultilliaPersona: jurisperitisTermine: , Guillelmo de LavigniacoPersona: priore de SeptemsalisOrganizzazione: 6, magistro BartholomeoPersona: de LinierolisLuogo: , Johanne allumpno de BlonayPersona: , Jacobo de FluminePersona: , Petro RosPersona: castellano, Johanne de BerchiePersona: et Johanne BrunetiPersona: testibus ibidem astantibus.

[p. 35]Interruzione di pagina

17 mars 1448

Anno domini millesimo quatercentesimo quadragesimo octavo a nativitate sumpto, die vero dominica de RamispalmarumTermine: decima septima mensis marcii hora sexta ante meridiemPeriodo: il pomeriggioData di origine: 17.3.1448, prefata CatherinaPersona: misit per Petrum aq RosPersona: castellanum dicti loci querere prefatum dominum inquisitorem ad ipsam CatherinamPersona: audiendum de perpetratis per eam in crimine heresi ; ad cuius Petri RosPersona: requestam et pro consolacione ipsius inquisite, ad eandem inquisitam accessit una secum Anthonio BonedieiPersona: , fratre Petro RondinelliPersona: , Johanne ChevalierPersona: et me notario subscripto.
Quibus ibidem presentibus in castro Turris de PeilLuogo di origine: in quadam camera juxta portam coram eadem CatherinaPersona: , eadem CatherinaPersona: dixit prefato domino inquisitori : « Habeatis misericordiam de me, quia vere ego volo confiteri omnia per me commissa in crimine heresi ».

Et primo dixit et sponte confessa fuit quod sunt circiter undecinSic anni vel circaData: 1437 quod ipsa inquisita veniendo de versus Sanctum MartinumLuogo: ViviaciLuogo: obviavitCorrezione sovrascritto, sostituisce: oviavitar cuidam mulieri dicte SibiliePersona: que fuit cumbrustaSic. Que quidem SibiliaPersona: eidem CatherinePersona: dixit : « Vere opportet quod ego confitear tibi, et tu confitearisCorrezione sovrascritto, sostituisce: confiterisas michi ». Que at–Introitus sinagogeTermine: Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–at inquisita respondit : « Ego non sum presbiter, vere non faciam ». Et tunc eadem SibiliaPersona: eandem CatherinamPersona: invitavit ad cenam ad domum suam eadem die. Que quidem CatherinaPersona: ivit ad cenandum cum eadem SibiliaPersona: et comedit bonas carnes, sed nescit que essent.

[p. 36]Interruzione di pagina

Item magis dixit et sponte confessa fuit quod quadam die lune inter nonam et decimam horasPeriodo: la seraPeriodo: lunedì quidam Petrus FlourPersona: , Johanneta AvonsazPersona: et predicta SibiliePersona: 7, blandis loquiis eandem CatherinamPersona: duxerunt ad quandam aream que erat Johannis GotPersona: , vocata area de GilamontLuogo: , et ibidem erat quidam renardusTermine: au–Nomen dyaboliTermine: Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–au qui vocabatur RabielPersona: . Interrogata quid esset ille renardus, dixit quod predicta SibiliePersona: dixit ei quod opporterat sibi facere homagiumTermine: quia erat magister sinagoge, sed non credebat ipsum renardum esse diabolumTermine:  ; dicit tamen quod ipsa tunc renuit facere homagium. Interrogata qui erant presentes, dicit av–ComplicesMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–avquod predicti Johannes GotPersona: et Johannes BoveratPersona: de ViviacoLuogo: , dicens tamen quod nil aliud fecerunt, nec biberunt nec comederunt, sed assignaverunt diem jovisPeriodo: giovedì tunc inmediate sequentumCorretto da: sequentemaw in eodem loco.

Item magis dixit et sponte confessa fuit quod eadem die jovisPeriodo: giovedì superius dicta eadem CatherinaPersona: cum superius nominatis ivit ad sinagogam in area predicta ibidemque diabolo in specie unius renardi homagium fecit etAggiunta al di sopra della rigaax obsculata est in culo sub cauda ay–YdolatriaTermine: Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–ay deditque eidem diabolo vocato RabielPersona: in signum homagii et fidelitatis quatuor denarios lausannensesValuta: 4 centesimi di Losanna quos sibi posuit supra quendam lapidem. az–Census et tributumMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–az Quo homagio facto idem demonTermine: RabielPersona: magister suus precepit sibi inquisite ut ipsa negaret Deum omnipotentem, beatam Virginem ba–ApostasiaTermine: a fideMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–ba MariamPersona: totamque curiam celestem et omnia Ecclesie sacramenta. Que quidem CatherinaPersona: premissa omnia negavit cupiavitque ad terram in despectu premissorum.

[p. 37]Interruzione di pagina

bb–Comestio carnis humaneTermine: Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bb Item magis dixit et sponte confessa fuit quod ipsa CatherinaPersona: inquisita cum pluribus quos omnes non noscebat in eadem sinagoga comederunt carnes puerorumTermine: bc–cum aleis viridisAggiunta sul margine sinistro con un carattere di inserimento–bc, bonum panem et biberunt bonum vinum album et rubeum.

Item interrogata an esset de diePeriodo: di giorno sive de noctePeriodo: la notte, dixit bd–Quare qui male agit, odit lucem.Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bd quod de noctePeriodo: la notte. Interrogata qualiter se videbant, dixit et sponte confessa fuit quod se videbant mediantibus quibusdam parvis candelis lumenTermine: emictentibus be–De candelis synagogueTermine: Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–be obscurum ad modum aque que exit de fimo, et sunt ille candele ad modum stercoris canisTermine: .

Item magis interrogata qualiter ibat ad sinagogam, dixit et respondit quod ibat et rediebat supra unum parvum baculum album quem bf–BaculusTermine: Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bf sibi tradiderant dicta SibiliezPersona: que fuit igne cremata et quedam dicta AvonsazPersona: de ViviacoLuogo: .

Item magis dixit et sponte confessa fuit quod magister suus videlicet RabielPersona: , qui gerebat plurima cornua in capite suo, dum erat in sinagoga in specie predicta cum pluribus renardis, sibi inquisite precepit et dixit quod in PaschateTermine: Data: festività senza una data fissa non reciperet bg–De corpore ChristiTermine: Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bg corpus Christi ; et si recipereat, quod apportaret sibi ad sinagogam aut saltin daret ad comedendum canibus. Que quidem CatherinaPersona: dixit se corpus Christi recepisse prout ceteri christiani nec fecit superius per magistrum suum sibi imposita.

Item magis dixit et sponte confessa fuit quod magister suus RabielPersona: promisit sibi inquisite bh–DyabolusTermine: dabat ei stipendiumMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bh dare quolibet mense quinque solidos lausannensesValuta: 5 sol di Losanna. Interrogata an ille magister sibi tradiderit, dixit quod non, ymo Johannes GotPersona: et post mortem ipsius quidam homo de CastelloLuogo: qui est in medio etatis.

[p. 38]Interruzione di pagina

Item magis interrogata qui ibidem fuerunt presentes, dixit et sponte confessa fuit quod dicta bi–ComplicesMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bi SibiliePersona: et dicta AvonsazPersona: , uxor Henrici de PlateaPersona: 8 et dicta JoliazPersona: , filia Stephani douz ClochierPersona: , Johannes GotPersona: et quidam homo de CastelloLuogo: qui est in medio etatis.

Item magis dixit et sponte confessa fuit quod ipsa quadam alia die jovis fuit bj–ComplicesMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bj in sinagoga in area Petri TorneriiPersona: de AutavillazLuogo: ubi fuerunt omnes per ipsam superius nominati et quedam Colleta RosetazPersona: 9 de BrentLuogo:  ; ibique comederunt quandam filiam que erat SibiliePersona: et quod ipsamet SibiliaPersona: interfecit et apportavit ad sinagogam, et quidam Petrus FlourtPersona: eam preparavit quia tunc erat quocus – et post ipsum fuit coquus Jaquetus DurierPersona: de BlonayLuogo:  –, et postmodum eandem filiam comederunt cum aleis albis.

Item magis dixit et sponte confessa fuit quod quando ipsi fuerunt cenati tripudiaverunt, et quod erant ibidem tum plures vurpesTermine: et cati, et quidam magnus qui sedebat in specie orribilissima quasi unius demonis qui habebat os torsum ; et postmodum habitabant, bk–Coitus cum demoneMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bk primo magister sinagoge habitabat cum ipsa, antequam alii et post eum alii homines.

Item interrogata an ille diabolus emitteret semen prout alie persone, qui respondit et dixit quod non, sed dicit quod habentSic senxumCorretto da: sexumbl ita frigidum quod est unum mirabile, dicens ulterius quod ipsa multociens ea de causa infirmabatur.

[p. 39]Interruzione di pagina

Item magis interrogata quantis vicibus magister cum ea habitavit et qualiter habitabat, bm–Quotiens demon coivit secumMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bm dixit et sponte confessa est quod circa duodecim vicibus et more sodometico. Item magis interrogata quanti homines cum ea habitabant, dixit quod aliquando sex et aliquando plures, et quod diabolus, quando ibat ad eam, erat sicut unius sovajozTermine: Cambio di lingua: francese.

Item magis dixit et sponte confessa fuit ipsam inquisitam fuisse quadam alia vice – fuit annus in vindemiis nuper lapsis – usque Sanctum MartinumLuogo: ubi tenerunt sinagogam et fecerunt magnum tumultum cuidem presbitero qui exivit curam10, quod ipse incepit clamare, et fuit hoc juxta latrinas, fueruntque ibidem bn–ComplicesMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bn presentes, dixit quod predicta JoliazPersona: , Anthonius BronPersona: , Petrus MugnerPersona: et Johanneta de PlateaPersona: superius nominata nil aliud ibidem fecerunt, dicens ulterius quod ibant ad sinagogam bis in septimana videlicet [diebus]Omissione, completato per analogiabo lunePeriodo: lunedì et jovisPeriodo: giovedì.

Item magis dixit et sponte confessa fuitSic11 ipsam fuit ad sinagogam quadam alia vice usque nemus dictum OrbereazLuogo: ubi biberunt et comederunt prout bp in aliis sinagogis, bq–ComplicesMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bq et vidit predictum Petrum MugnerPersona: . Interrogata sub periculo anime sue an esset hereticus, dixit quod sic ; dicens ulterius quod vidit eum in sinagoga circa octo vicibus et habitavit more sodometico cum ea prout ceteri. Interrogata in quibus locis ipsa inquisita vidit ipsum PetrumPersona: , dixit quod in locis superius nominatis per ipsam. Nulla alia pro tunc dixit.
Et fuerunt presentes br Anthonius BonedieiPersona: , Johannes ChevalierPersona: , frater Petrus RondinelliPersona: et ego notarius subscriptus.

[p. 40]Interruzione di pagina

18 mars 1448

Anno predicto die vero lune sequenti hora primePeriodo: la mattinaData di origine: 18.3.1448 loco predicto, coram prefatis dominis inquisitore et vicario comparuit eadem CatherinaPersona: inquisita. Ultra premissa dixit bs–Rediit ad vomitumMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bs quod ipsa fuit confessa in GebennisLuogo: ante mortem SibiliePersona: , et post iterato reincidit in sinagoga. Item magis fuerunt omnia et singula superius scripta et per ipsam confessata retractataCorretto da: reiteratabt quibus reiteratis et sibi lectis, eius medio juramento tactis Dei euvangeliis omnia confirmavit esse vera12, sub dampnacione anime sue, excepto de Petro MugnerPersona: quem accusaverat, quia dixit ipsum nunquam vidisse in aliqua sectaTermine:  ; bene dixit quod ipse Petrus MugnerPersona: cognoverat eam carnaliter.
Interrogata an aliud vellet addere vel diminuere, dixit quod non, et si vellet concludere in suo bu–Renunciatio in causaMarginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B)–bu processui, dixit quod sic. Eo tunc eadem CatherinaPersona: inquisita et frater Petrus RondinelliPersona: renunciaverunt processui et cause et petierunt per prefatos dominos judices cum ipsis concludi.
Quiquidem prefati domini judices concluderunt et assignaverunt eisdem partibus bv–eandem diemCorretto da: eadem die–bv hora nonePeriodo: la mattina ante ecclesiam Beati MartiniLuogo: de ViviacoLuogo: ad audiendum jus sentenciamque diffinitivam proferendam.
Quibus die, horaPeriodo: la mattinaData di origine: 18.3.1448 et loco predictis, post sermonem generalemTermine: ibidem factum confirmatoque per ipsam coram populo suo processu, prefati domini judices sedentes pro tribunali suam tulerunt sentenciam in hunc qui sequitur modum : In nomine sancte et individue Trinitatis amen13.
Et fuerunt presentes in confessione et retractacione premissorum venerabiles viri discreti Girardus AlbiPersona: , Petrus de CurtilliaPersona: jurisperitiTermine: , Anthonius BonedieiPersona: , Johannes de BerchierPersona: , Petrus RosPersona: castellanus dicti [loci]Omissione, completato per analogiabw, Johannes BrunetiPersona: et ego notarius suscriptus. Datum ubi supra.

[Firma:] Glaudius BurritazPersona: Signum notarile

[p. 41]Interruzione di pagina

[p. 42]Interruzione di pagina

[p. 43]Interruzione di pagina

bx–Extraxi nomina accusatorum infrascriptorumAggiunta a piè di pagina da un’altra mano–bx

Annotatione

  1. Correzione sovrascritto, sostituisce: a[nis].
  2. Correzione sovrascritto, sostituisce: adhunc.
  3. Corretto da: Novum3 Veteris.
  4. Correzione sovrascritto, sostituisce: detentam.
  5. Aggiunta al di sopra della riga.
  6. Correzione al di sopra della riga, sostituisce: meruerunt.
  7. Correzione sovrascritto, sostituisce: sunt.
  8. Correzione sovrascritto, sostituisce: pergamenas.
  9. Correzione sovrascritto, sostituisce: Johanete.
  10. Cancellazione biffata: fec[i].
  11. Cancellazione biffata: de crim[ina].
  12. Aggiunta all’altezza della riga.
  13. Corretto da: non.
  14. Cancellazione biffata: pro[cessus].
  15. Cancellazione biffata: inquisitorem.
  16. Aggiunta sul margine sinistro con un carattere di inserimento.
  17. Omissione, completato per analogia.
  18. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  19. Correzione sovrascritto, sostituisce: ipsam.
  20. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  21. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  22. Cancellazione biffata: interrogandum.
  23. Aggiunta all’altezza della riga.
  24. Cancellazione biffata: in[culpatam].
  25. Cancellazione biffata: he[reticos].
  26. Corretto da: factis.
  27. Corretto da: Predicatorum.
  28. Correzione al di sopra della riga, sostituisce: seta.
  29. Corretto da: superiore.
  30. Corretto da: confestim.
  31. Aggiunta al di sopra della riga.
  32. Corretto da: pertinaciam.
  33. Cancellazione biffata: dictum.
  34. Aggiunta sul margine sinistro con un carattere di inserimento.
  35. Aggiunta sul margine destro con un carattere di inserimento.
  36. Corretto da: passionis.
  37. Aggiunta sul margine destro con un carattere di inserimento.
  38. Cancellazione biffata: qu[i].
  39. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  40. Cancellazione biffata: Anthonia fuit.
  41. Corretto da: eadem CatherinaPersona: .
  42. Corretto da: calefactione.
  43. Cancellazione biffata: de.
  44. Correzione sovrascritto, sostituisce: oviavit.
  45. Correzione sovrascritto, sostituisce: confiteris.
  46. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  47. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  48. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  49. Corretto da: sequentem.
  50. Aggiunta al di sopra della riga.
  51. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  52. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  53. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  54. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  55. Aggiunta sul margine sinistro con un carattere di inserimento.
  56. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  57. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  58. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  59. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  60. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  61. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  62. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  63. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  64. Corretto da: sexum.
  65. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  66. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  67. Omissione, completato per analogia.
  68. Cancellazione biffata: jam.
  69. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  70. Soppressione: Jo[hannes].
  71. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  72. Corretto da: reiterata.
  73. Marginalia sul margine sinistro da mano secondaria (B).
  74. Corretto da: eadem die.
  75. Omissione, completato per analogia.
  76. Aggiunta a piè di pagina da un’altra mano.
  1. Il s’agit des DominicainsOrganizzazione: établis au couvent de la MadeleineOrganizzazione: à LausanneLuogo: (Ostorero 1995, p. 195).
  2. Il est rare que la déposition d’un témoin soit conservée, d’où le grand intérêt de ce document. Le terme « primus » nous indique par ailleurs que d’autres témoins ont été entendus au cours de cette enquête préalable. Ce témoignage ne porte malheureusement pas de date précise.
  3. L’Hôpital Neuf du Vieux-MazelLuogo: a été fondé en 1327Data: 1327. C’est dans la grande salle de cet édifice que se tenaient les séances du Conseil de Ville, dès 1356Data: 1356 (De Montet 1884, p. 84–89 et p. 108). Peut-être est-ce pour cette raison que SibyllePersona: y est conduite.
  4. Le quartier du Vieux-MazelLuogo: (ou Vieux-Marché) est un bourg ancien de VeveyLuogo: , situé sur l’emplacement probable de la station romaine de VibiscumCorsivo (De Montet 1884, p. 23–30).
  5. Une « Joliat » est déjà mentionnée dans le procès de Jaquet DurierPersona: (SDS VD D 1 2-1 : ACV, Ac 29, p. 24).
  6. Prieuré des chanoines du Grand-Saint-BernardLuogo: .
  7. Dans la comptabilité de la châtellenie savoyarde de Vevey / La Tour-de-Peilz, figure à la fin du compte du 1er mars 1440 au 1er mars 1441Data: 1.3.1440 – 1.3.1441 reçu par le trésorier général de SavoieLuogo: Michel de FerroPersona: la mention selon laquelle une certaine SybillePersona: , épouse de Jaquet GonraPersona: (qualifié ailleurs de « magister » et habitant de VeveyLuogo: ), a été brûlée pour ses « démérites », suite à une condamnation des bourgeois et des coutumiers de VeveyLuogo: (Ostorero et al. 2007, p. 415–417, 433).
  8. Nous apprendrons plus tard qu’elle se prénomme JeannettePersona: .
  9. Il s’agit de la même Colette RosetazPersona: mentionnée dans le procès de Jaquet DurierPersona: (SDS VD D 1 2-1 : ACV, Ac 29, p. 15, 23 et 24).
  10. Il est difficile de situer précisément la demeure du curé de VeveyLuogo: , qui semble avoir occupé différents lieux entre le début du XIVe siècle et le début du XVIe siècle. En 1462Data: 1462, elle est dite située au bourg supérieur d’OronLuogo: , près de la porte du Chapitre, au nord de la maison des nobles de Belletruches (De Montet 1884, p. 75).
  11. On attendrait « fuisse ».
  12. La contradiction avec la phrase précédente est inhérente au procès-verbal. Il s’agit d’une rétractation partielle, qui ne concerne que l’aveu lié à Pierre MunierPersona: .
  13. La sentence définitive n’a pas été conservée.