check_box_outline_blank zoom_in zoom_out
SDS VD D 1 16-1

Les sources du droit suisse, XIXe partie : Les sources du droit du canton de Vaud, D. Répression de la sorcellerie en Pays de Vaud (XVe–XVIIe siècles), Tome 1 : le registre Ac 29 des ACV, da Pau Castell Granados, Gwendolin Ortega e Martine Ostorero

Citazione: SDS VD D 1 16-1

Licenza: CC BY-NC-SA

Procès de sorcellerie intenté contre Claude Bochet, de Blonay

1479 novembre 3 – 17. Château d’Ouchy

Claude Bochet, de Blonay, comparait le [3 novembre] 1479 devant l’évêque et comte de Lausanne Benoît de Montferrand et son official Baptiste d’Aycard, au château épiscopal d’Ouchy. L’inculpé reconnait avoir fui Blonay un an auparavant et avoir été récemment arrêté à Vevey, mais il nie avoir fréquenté des hérétiques. Le 4 novembre, interrogé par l’official, Claude avoue et dénonce sept personnes (6 hommes et 2 femmes), et le lendemain il ratifie et complète ses aveux. Le 8 novembre, l’inculpé comparait à nouveau devant l’évêque, mais il se rétracte ; le procureur de la foi Jean Vuilliez demande alors la sentence interlocutoire afin de le soumettre à la question, laquelle sentence sera rendue par la cour le même jour et exécutée immédiatement. Claude ratifie alors ses aveux et il dénonce trois autres personnes (2 hommes et une femme). Le lendemain, il poursuit ses aveux, qui seront complétés le 10 novembre suite à une deuxième séance de torture, et ratifiés trois jours plus tard. Le 16 novembre Claude comparait devant l’official et le vice-inquisiteur André Liget pour ratifier à nouveau ses aveux, et il ajoute alors le nom d’un dernier complice (au total : 13 hommes et 3 femmes). Ce même jour, le procès est clos par la cour. La sentence [de mort] est rendue le 17 novembre et sa lecture publique a lieu en dessus du cimetière de la cathédrale de Lausanne, devant le vicaire général de l’évêque, l’inquisiteur Thomas Gogat et l’official épiscopal Baptiste d’Aycard.

Les procès de Jaquet de Panissère (SDS VD D 1 14-1 : ACV, Ac 29, p. 228–258), Jordana de Baulmes (SDS VD D 1 15-1 : ACV, Ac 29, p. 208–227), Claude Bochet (SDS VD D 1 16-1 : ACV, Ac 29, p.  264–275), Jean Poesiouz (SDS VD D 1 17-1 : ACV, Ac 29, p. 301–312), Jeannette Barattier (SDS VD D 1 18-1 : ACV, Ac 29, p. 276–300), Antoine de Vernex (SDS VD D 1 19-1 : ACV, Ac 29, p. 313–327) et Jean Gallot (SDS VD D 1 20-1 : ACV, Ac 29, p. 333–348) ont tous été intentés entre 1477 et 1484. Ils sont les témoins d’une nouvelle chasse aux sorciers menée sur la Riviera lémanique, après la première vague des années 1448–1449.

Le procès de Claude Bochet occupe les pages 264 à 275 du registre Ac 29. Comme la page 274 a servi de verso à la page de couverture de l’ancien dossier, elle a été laissée en blanc. La page 275 représente le dos de l’ancien « dossier Bochet », elle comporte deux notes qui font allusion aux personnes dénoncées, et qui ne proviennent pas de la même main. La première page du procès est identique à la page de garde de l’ancien dossier.

La plus grande partie du procès-verbal, à savoir les huit premières séances, est rédigée par le notaire De Cresto. Il signe à la fin du procès et c’est lui aussi qui est l’auteur de la seule note marginale relative au passage écrit par une autre main, elle inconnue. De Cresto a donc dû relire et annoter la partie rédigée par le scribe anonyme. Outre ce procès-verbal, le notaire De Cresto signe la seconde partie des actes du procès de Jaquet de Panissère et la majeure partie du procès de Jordana de Baulmes.

Testo editionale

[Nota dell'archivio sul margine sinistro da una mano del secolo XX:] 1479Data: 1479

Sequitur processus Glaudii BochePersona: parrochie
de BlonayLuogo: LausannensisLuogo: dyocesis.
Centrato


Anno Domini Mo CCCCo septuagesimo nonoData di origine: 1.1.1479 – 31.12.14791 in castro OchiaciLuogo di origine:
personaliter constitutus prefatus Glaudius BochePersona: coram reverendo
in ChristoPersona: ppatre et domino domino Benedicto de MonteferrandoPersona: , Dei
et apostolice Sedis gratia LausannensiOrganizzazione: episcopoTermine: et comiteTermine: , nec non
venerabili et circumspecto viro domino Baptista de AycardisPersona:
decretorum doctore, officialiTermine: curie LausannensisOrganizzazione: , vicarioTermine: generali in hac
parte apostolica et ordinaria autoritatibusSic specialiter deputato,
et per ipsoCorrezione sovrascritto, sostituisce: ipsuma interrogatus mediante juramento super bsacrosanctis Dei euvangeliis per ipsum GlaudiumPersona: prius tactis :

Primo si sciat causam propter quam ipse delatus sit detentus, qui
respondit quod nescit.
Interrogatus quis cepit ipsum, dixit
quod fuit captus ViviaciLuogo: per quendam sociumLettura incertac2, sed nescit causam
propter quam. Quo audito, prefatus dominus officialis dixit sibi quod
detinebatur pro heresiTermine: sive pro fide.

Item si umquam per aliquem seu aliquos sibi improperatum
fuerit quod esset hereticusTermine: , dixit quod non.

Item si scitDa correggere in: sitd multum temporum quod assentavit locum
de BlonayLuogo: et causam propter quam, dixit et respondit quod est annusData: 1478
quod assentavit locum, et dixit quia habuit debatum
cum familia sua.

Item si umquam cognoverit Thomam de MediavillaPersona: ,
dixit quod sic.

Item si umquam habuerit inimicitiam cum prefato ThomaPersona: ,
dixit quod non.

Item si umquam ad suiDa correggere in: suame noticiam pervenerit quod ThomasPersona:
prefatus ipsum accusaverit, dixit quod non.

Item si cognoscat seu cognoverit quemdam castratorem,
dixit quod sic, et vocatur VullytPersona: et moratur prope domum
suam, sed numquam bibit nec commedit cum ipso.
[p. 265]Interruzione di pagina

Item si dederit umquam aliquas pecunias domino de BlonayLuogo: 3,
dixit quod non.4

Anno quo supra et die quarta mensis nouvembrisData di origine: 4.11.1479 in
castro OchiaciLuogo di origine: personaliter constitutus prefatus inquisitus
coram venerabili viro domino officiali curie ViviaciLuogo: 5,
vicario in hac parte substituto auctoritatibus predictis
specialiter deputato, et per ipsum dominum officialem interrogatus
si, primo, si sit aliquid avisatus, qui delatus dixit
quodCorrezione sovrascritto, sostituisce: tf sunt sixDa correggere in: sexg anni vel circaData: 1473 quod ipse indigebat
pecuniis et ivit ad Johannem MorierPersona: de TersierLuogo:
parrochie de BlonayLuogo: , et dixit prefato hJohanniPersona: quod sibi
prestaret quinque soludosDa correggere in: solidosiValuta: 5 sol . Qui JohannesPersona: respondit : « Opportet quod vos
veniatis mecum donec ad aream meam de Fontanna
Davy
Luogo:
Cambio di lingua: francese
 »
. Et iverit, non recordatur de die proprie, sed sibi
videtur quod esset dies mercuriiPeriodo: mercoledì. Tunc ipsis existentibus
in dicta area, dictus JohannesPersona: dixit eidem inquisito :
j–Forma omagiiTermine: et adnegatio ChristiPersona: Marginalia sul margine sinistro–j « Opportet quod tu neges Deum, et ego dabo tibi illos quinque
soludosDa correggere in: solidosk
Valuta: 5 sol
 »
. Qui GlaudiusPersona: dixit : « Volo », et incontinenti ibi
apparuit quidam catus niger. Cui quato obsculatus est
sibi culum, accipiendo ipsum in magistrum ; et hoc facto,
negavit Deum, gloriosam virginem MariamPersona: , totam Trinitatem
et sanctum baptismaTermine: , accipiandoSic dictum dyabolumTermine: vocatum
Sathanas in dominum et magistrum suum. Et hoc facto,
apparuit ibi incontinenti uniusSic equus niger l
cum sede. Tunc dictus Johannes MorierPersona: dixit prefato
inquisito : « Opportet quod vousSic ascendatis supra equum istum ». Qui
GlaudiusPersona: ascendit, et prefatoDa correggere in: prefatusm JohannesPersona: super uno alio,
et incontinenti se reperierunt in quodam prato vocato
Pra de ChissiezLuogo: Cambio di lingua: francese. Et ibi reperierunt unam magnam
quantitatem demonumTermine: , hominum etiam et mulierum. Et
dixit quod reperierunt se ibidem circa mediam noctemPeriodo: la notte
et erat ignis perseiTermine: colloris. Et dixit quod ibi biberunt
et comederunt panem, vinum et carnes, et dixit quod ille
n–ComplicesMarginalia sul margine sinistro–n habebant saporem dulcem. Et ibidem cognovit Johannetam
Borjaudaz
Persona:
, uxorem Johannis de MontezPersona: parrochie de BlonayLuogo: ,
uxoremPersona: Glaudii VauletPersona: de CastelloLuogo: . Et dixit quod facta
senaDa correggere in: cenao, homines habitaverunt cum mulieribus more
brutorum. Et dixit quod ipse cognovit dictam BurgaudazPersona: .
[p. 266]Interruzione di pagina

Item dixit quod sunt tres anniData: 1476 quod fuit in quodam loco cum Thoma de
Medivilla
Persona:
, videlicet in nemore de MontableniLuogo: . Et ibi commederunt
p–Locus secteMarginalia sul margine sinistro–p unum puerum quem ceperunt apud OrunLuogo: et occiderunt iusta
matrem, et sepulto seperuntDa correggere in: ceperuntq ipsum et portaverunt ad sectamTermine: .
r–OmicidiumMarginalia sul margine sinistro–r Et dixit quod dimiserunt caput propter sanctum crisma, et erant presentes
Thomas de MediavillaPersona: , Jaquetus SouneCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: SonnesPersona: parrochie
t–ComplicesMarginalia sul margine sinistro–t Sancti Martini in VuadoLuogo: , Johannes MelereyPersona: , Roletus AgnesatPersona:
de MutruxLuogo: , VuillytPersona: chatrare de GissineLuogo: nunc residens
apud BlonayLuogo: . Et aliud nescit, quare fuit assignatus ad diem
crastinam
Data: 5.11.1479
pro tercia monitione, sibi presentando misericordiam Ecclesie.
Datum die et anno quibus supraData di origine: 4.11.1479, presentibus venerabilibus viris
dominis Petro de VinopiaPersona: capellanoTermine: LausannensiLuogo: , Roleto u
de Montoux
Persona:
castellanoTermine: OchiaciOrganizzazione: et Guilliermo ChanronPersona: ,
testibus ad premissa vocatis.

Anno quo supra et die quinta mensis nouvembrisData di origine: 5.11.1479 personaliter
constitutus prefatus inquisitus coram venerabili viro domino officiali
curie ViviaciLuogo: et per ipsum interrogatus si sit aliquid
advisatus et si per ipsum confessata sint vera, qui dixit quod
sunt vera et quod sunt v sex anni vel circaData: 1473 quod ivit ad
w–forma omagii et
adnegatio ChristiPersona:
Marginalia sul margine sinistro
–w JoJohannem MorierPersona: pro adcomodandoCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: adquomodandox pecunias
et petiit quod sibi mutuaret quinque soludosDa correggere in: solidosyValuta: 5 sol . Qui JohannesPersona: dixit
sibi : « Opportet quod veniatis mecum primo ad aream meam
de Fontanna DavyLuogo: Cambio di lingua: francese, et ego mutuabo vobis »
. Et iverunt, et ipsis
existentibus in prefata area, prefatus JoJohannesPersona: dixit eidem inquisito :
« Si vultis facere id quod dicam vobis, ego mutuabo vobis
illos quinque soludosDa correggere in: solidoszValuta: 5 sol  »
. Qui delatus respondit : « et quid vultis ? ».
Qui JoJohannesPersona: dixit : « Opportet quod vos negetis Deum, prout ego feci ». Qui
inquisitus dixit : « Volo ». Et ibi incontinenti apparuit unus catus
niger. Tunc dictus JoJohannesPersona: dixit eidem GlaudioPersona:  : « Opportet quod vos faciatis
omagium isti »
. Qui GlaudiusPersona: obsculatus est sibi sub cauda
negavitque Deum, gloriosam virginam MariamPersona: , totam Trinitatem et
sanctum baptisma. Et dixit quod dictus dyabolus petiit ab eo quod daret
sibi unam partem sui corporis et etiam totum corpus et animam in
signum omagiiTermine: . Qui GlaudiusPersona: dedit sibi digitum suum
manus sue dextre aa–et dixitCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: tetigit–aa quod dictus dyabolus
ab–Nomen dyaboliTermine: Marginalia sul margine sinistro–ab tetigit ipsum per dictum digitum, et vocatur SatanasPersona: . Et dixit quod
prefatus JoJohannes MorierPersona: promisit quod totiens quotiens ipse veniret
ad sectam, quod sibi faceret dare quinque soludosDa correggere in: solidosacValuta: 5 sol . Et dixit quod
bina vice recepit illos quinque soludosDa correggere in: solidosadValuta: 5 sol a prefato dyabolo, sed
nesciebat quid deveniebant ille pecunie.
Et dixit quod
curatusTermine: suus sepe monuit ipsum, videlicet quod veniret ad confessionem
de dicto casu, et si nollet sibi confiteri, quod iret ad reverendum
dominum d ndominum nostrum LausannensemOrganizzazione: 6, qui sibi bonam et secretam penitantiamDa correggere in: penitentiamae daret.
[p. 267]Interruzione di pagina

Item dixit quod facto illo omagio in predicta area, ibidem incontinenti
apparuit unus equus cum sede. Tunc prefatus JoJohannesPersona: dixit eidem
inquisito : « OportetSic quod vos ascendatis supra equum istum ».
Qui GlaudiusPersona: ascendit et dictus JoJohannesPersona: super uno alio, et
incontinenti et in momento reperierunt se in quodam prato vocato
af–locus sectaMarginalia sul margine sinistro–af Pra de ChissiezLuogo: Cambio di lingua: francese supra BlonayLuogo: . Et erat circa mediam
noctamSic
Periodo: la notte
, et ibi reperierunt unam quantitatem demonum,
hominum et mulierum in numero fere trecentum, et ibi erat
magnus ignis persei colloris seu blovozTermine: . Qui JoJohannesPersona: dixit
eidem GlaudioPersona:  : « Opportet quod nos bibamus et commedamus
cum istis. Nolite timere et nolite vos signare »
. Et
dixit quod bibit et commedit panem, carnes et vinum, et dixit
quod ille carnes erant carnes puerorurnTermine: , habentes saporem
dulcem. Et dixit quod facta cenaCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: se[na]ag, homines habitant cum
mulieribus more ah brutorum animalium. Et dixit quod in
dicto loco cognovit JaquetumCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: Johannemai MelereyPersona: aj morentem
ak–complicesMarginalia sul margine sinistro–ak en BrenLuogo: , Roletum AgnesatPersona: de MustruacoLuogo: , Johannetam
Borjaudaz
Persona:
uxorem Johannis MontetPersona: parrochie de BlonayLuogo: ,
uxoremPersona: Glaudii VauletPersona: de CastelloLuogo: , Jaquetum
Soune
Persona:
morentem versus Rubeam AquamLuogo: parrochie Sancti
Martini in Vuaudo
Luogo:
.

Interrogatus que precepta dictus dyabolus dederit sibi, dixit
quod precepit sibi quod faceret tanta mala quanta posset, videlicet quod
daret infirmitates occideretque homines et animalia.

Item dixit quod sunt circa tres anni quod ivit ad quodam nemus
de MontablenLuogo: ultra Castrum Sancti DyonisiiLuogo: , quadam die
mercuri
Periodo: mercoledì
. Et dixit quod JoJohannes MorierPersona: occidit unum puerum
al–omicidiumMarginalia sul margine sinistro–al apud OronsLuogo: seu ad PaleseuxLuogo: Cambio di lingua: francese, et hoc iusta matrem,
et portaverunt ad dictum nemus, sed non integrum, ymo
dimiserunt capudSic propter sanctum crisma, et ibidem commederunt.
Et aliud nescit.
Quo audito, fuit monitus pro tercia
monitione, sibi presentando misericordiam Ecclesie, assignando
ipsum post prandium ad se advisandum et pro quarta monitione
alias ad audiandumSic interloquutoriam sententiamTermine: . Datum
die et anno quibus supra
Data di origine: 5.11.1479
, presentibus ibidem nobilibus viris
castellano OchiaciOrganizzazione: , Anthonio de AycardisPersona: et Petro
de Novello
Persona:
, testibus ad premissa vocatis.

Anno quo supra, die vero lune ante festum Sancti MartiniPersona:
yemalis
Data di origine: 8.11.1479
personaliter constitutus prefatus inquisitus coram
reverendo in ChristoPersona: ppater et domino ddomino Benedicto de MonteferrendoPersona:
Dei et apostolice Sedis gratia LausannensiOrganizzazione: episcopo et comite, et per
ipsum interrogatus primo, si per ipsum confessata sunt vera,
qui dixit quod non, ymo mentitus est am.
[p. 268]Interruzione di pagina

Interrogatus quare assentavit locum de BlonytLuogo: , dixit propter hoc
quod Ysbletus de GerdiliPersona: volebatTermine: exigere ab eodem gietum
factum propter armigeros, et aliud nescit.
Quo audito,
venerebilis vir dominus RolinusPersona: ...Lacuna nell'originale (1 parola)an, capellanusTermine:
procuratorque sacrosancte fidei orthodoxe petiit et dixit
quod attentis diffamationibus, inculpationibus et perjuriis quam
plurimis per prefatum GlaudiumPersona: perpetratis, ipsum declarari
torqueriTermine: et tortureTermine: subiciendum fore, donec et quousque
veritas ab ore oriatur. Quo audito, dominus7 tullit sententiam
interloquutoriam in hune qui sequitur modum ao :
Disegno a penna e inchiostro
ChristiPersona: nomine invocato, a quo omne rectum procedit judicium,
nos Baptista de AycardisPersona: , decretorum doctor, officialis curie LausannensisOrganizzazione:
vicariusque generalis apostolica et ordinaria auctoritatibus specialiter
deputatus, attentaCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: ad[enta]ap petitione procuratoris fideiTermine:
consideratisque maliciis, perjuriis, diffamationibus et inculpationibus
tuis, GlaudiiPersona: , contra te procedimus, declaramus et ordinamus
te torture subiciendum et torquendum fore, donec et quousque
veritas ab ore tuo oriatur, citra tamen membrorumCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: mut[ilationem]aq
mutilationem et sanguinis effusionem, de quo protestamur.

Qui fuit ductus ad locum turtureSic et ligatus et a terra
levatus. Qui rogavit quod relaxaretur et ipse puram
veritatem dixeretDa correggere in: diceretar. Qui fuit deligatus et ductus ad
cammeram, et qui dixit tunc quod per ipsum confessata superius
sunt vera et quod in dictis sectis ipse vidit Johannetam
Boryauda
Persona:
de CastelloLuogo: 8, Jaquetum SounePersona: parrochie Sancti
Martini in Vuaudo
Luogo:
, Johannem MelerayPersona: morentem in BrenLuogo:
parrochie MustriaciLuogo: .

Interrogatus qua hora ipse ibat ad dictas sectesDa correggere in: sectasas, qui
dixit hora noctis at ante mediam noctemPeriodo: la notte. Interrogatus de quo
vident in dictis sectis, dixit quod est grossus ignis persei
colloris et candele eiusdem colloris.
Interogatus de quo fiunt candele dicte, dixit quod de pinguedinibus
puerorum et luchinum de budellis.

Item dixit quod fuit in secta de MonthableniLuogo: , et ibi vidit
Thomam de MediavillaPersona: , Roletum AgnesatPersona: fabrum
morentem apud MutruxLuogo: ultra pontem9, VullytPersona: castratorem.
Et dixit quod dyabolus dedit sibi duas pissides,
quarum una repleta est pulveribusTermine: , alia pinguedinibus,
et au dixit quod sunt ad dandum infirmitates et ad faciendum
mori animalia et gentes. Et recordatur quod in dictis
av–complicesMarginalia sul margine sinistro–av sectis ipse vidit Johannem BrasePersona: de BlonayLuogo: , Giradum
Guie
Persona:
de BlonayLuogo: , ColletamPersona: uxoremCorrezione sovrascritto, sostituisce: isaw Johannis BondetPersona: de BlonayLuogo: .
[p. 269]Interruzione di pagina

Item dixit quod recordatur quod est annus vel circaData: 1478 quod in domo Jaqueti
Charpit
Persona:
apud TersierLuogo: ipsi traxerunt unum puerum masculum
etatis quatuor annorumEtà: 4 anni per tibiam iusCorrezione sovrascritto, sostituisce: xaxta patrem et matrem, in
quadam cammera retro, et in crastinum mortuus fuit dictus
puer. Et aliud nescit, quare fuit assignatus ad diem
crastinam ad magis confitendum alias ad continuandum torturam.
Datum die et anno quibus supraData di origine: 8.11.1479, presentibus venerabilibus
viris dominis JoJohanne de TussiacoPersona: , Michaele de Sancto CyriacoPersona: ,
in jure peritis, nobili viro domino de BlonayLuogo: , nobili Girado
Murisset
Persona:
et Guilliermo ChanronPersona: , testibus ad premissa
vocatis.

Anno quo retro et die martis ante festum Sancti
MartiniPersona: yemalis
Data di origine: 9.11.1479
coram venerabili viro domino officiali
curie LausannensisOrganizzazione: predicto personaliter constitutus prefatus GlaudiusPersona:
inquisitus et per dictum dominum oficialem interrogatus primo, si
per ipsum confessata sunt vera, dixit quod sic.
Et fuit
in quadam alia secta videlicet in quadam area supra
ay–alia secta de
TersierLuogo:
Marginalia sul margine sinistro
–ay TersierLuogo: que vocatur Area de FayoLuogo: . Et dixit quod ivit
super una scoba quamCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: quodaz unxit de pinguedinibus
sibi traditis per dictum dyabolum in dictis pissides. Et
ante quam ascenderat, ipse negabat Deum, gloriosam
virginam MariamPersona: et totam Trinitatem et dicebat : « Vade
in nomine dyaboli »
. Et non se signabat, et sunt duo
anni vel circa
Data: 1477
. Et dixit quod in dicta secta ipse vidit
ba–☛ complicesMarginalia sul margine sinistro–ba Johannem BrasePersona: de BlonayLuogo: , Girardum GayPersona: dicti loci,
uxoremPersona: Glaudii VauletPersona: de ChastelLuogo: .

Item dixit quod est annus cum dimidio vel circa quod occidit
unam filiam etatis unius anni vel circaData: 1478. Que filia
bb–omicidiumMarginalia sul margine sinistro–bb erat filie sue dicti inquisiti, uxorDa correggere in: uxoribc Johannis
Borrable
Persona:
, strngendoDa correggere in: stringendoTermine: bd ipsam per collum. Et dixit quod
intravit per unam fenestram.

Item si possint intrare per aliquod parvum foramen,
dixit quod [non]Omissione, completato per analogiabe, quia non possunt diminure corpus nec ossa.

Item interrogatus ubi sunt dueCorrezione sovrascritto, sostituisce: s[ue]bf pissides, dixit quod sunt
in domo sua, videlicet in garnerio sub stupusDa correggere in: stupobg et
canapoTermine: sive couraLettura incertabh.
Interrogatus de quo deserviuntLettura incertabi,
dixit quod illa in qua sunt pulveres, est ad faciandumSic
mori gentes et animalia, alia ad unguendumTermine:
scobamTermine: sive baculumTermine: ad ambulandum.
[p. 270]Interruzione di pagina

Item dixit quod recordatur quod in secta Prati de ChisieLuogo: ipse vidit
Petrum GrivePersona: de ViviacoLuogo: , Johannem CholletPersona: dicti loci
et est clibanarius, Johannem HugonynPersona: morentem ViviaciLuogo: ,
bj–complicesMarginalia sul margine sinistro–bj alias vero morabatur in Turre ViviaciLuogo: , et habet unum
filium qui vocatur LodovicusPersona: . Et aliud nescit, quare
fuit assignatus ad diem crastinemData: 10.11.1479 ad se advisandum,
alias ad continuendam torturam. Datum die et anno
quibus supra
Data di origine: 9.11.1479
, presentibus ibidem nobilibus viris Roleto
de Montoux
Persona:
, Girado MurisetPersona: discretoque viro
Petro de NantoPersona: , testibus ad premissa vocatis.

Anno quo retro et die mercuri ante festum Sancti MartiniPersona: Data di origine: 10.11.1479,
interrogatus prefatus inquisitus per prefatum dominum
officialem primo, si per ipsum confessata sunt vera, si sit
aliquid advisatus, qui dixit quod in secta de MontablenLuogo:
bk–complicesMarginalia sul margine sinistro–bk etiam vidit Petrum bl GrivelPersona: , Johannem
Hugonyn
Persona:
, Johannem CholletPersona: fornerium ViviaciLuogo: .
Et aliud noluit confiteri, quare fuit ductus
ad locum torture et fuit tractus. Qui rogavit
quod relaxaretur et ipse dissiretDa correggere in: diceretbm veritatem. Qui
fuit relaxatus et deligatus et ad cammeram
ductus. Et bn tunc dixit quod recordatur quod sunt
duo anni vel circaData: 1477 quod ipse et socii sui, videlicet Petrus
Grivel
Persona:
, Johannes CholletPersona: , Johannes HugonynPersona: ,
Giradus GayPersona: , Johannes BrasePersona: de BlonayLuogo: ,
JoJohannes MorierPersona: , Glaudius Dou PraPersona: dicti loci,
Colleta BongetaPersona: 10 de la ChevaleriyLuogo: Cambio di lingua: francese parrochie
de BlonayLuogo: , Johanneta bo–de BorjauzCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: de Borga–boPersona: ,
bp–omicidiumMarginalia sul margine sinistro–bp Glaudius de CostelPersona: de ChallieLuogo: , occiderunt unum
puerum masculum etatis duorum vel trium annorumEtà: 2 anni .
Qui puer erat domino de BlonayLuogo: , qui puer erat in
cuna in quadam aula anteriori dicti castri11,
et hoc ante mediam noctem ; de die non recordatur.
Et languivit per duos vel tres diesPeriodo: 3 giorni.

Item interrogatus quare dictum puerum occiderunt,
dixit quod inter se dicerunt : « Dominus de BlonayLuogo: habet
unum puchrumDa correggere in: pulchrumbq puerum masculum, qui, si ad
etatem perveniat, ipse poterit facere multa
mala agricolis »
. Et mutuo consensu inierunt
ipsum occidere.

Interrogatus in quibus sectis vidit dictos Petrum
Grivel
Persona:
, Johannem HugonynPersona: et Johannem CholletPersona: ,
dixit quod in secti Prati de ChisieLuogo: et in nemore
de MontablenLuogo: .
[p. 271]Interruzione di pagina

Item interrogatus quomodo intraverunt dictum castrum,
dixit per portemDa correggere in: portambr et dixit quod dyabolus apperuit ipsis.

Item dixit quod fuerunt duo anni in festo PacheTermine: Data: 1477 (festività senza una data fissa) nuper
lapso, recipiando heucaristiamSic ipse reservavit
et portavit ad sectam bs nemoris de MontablenLuogo:
quadam die venerisPeriodo: venerdì. Et ibi dictum heucaristie
sacramentum sive dictam ostiam fricaverunt in quadam
patellaTermine:  ; ipsoSic existente in dicta patella, salliebatur
infra dictam pattellam. Tunc videntes, percutiebant
gladiis et cutellis, a qua ostia ixi[e]batDa correggere in: exibatbt sanguis.
Hoc videntes, projecterunt ad terram et pedibus
concultaverunt. Et dixit quod Johannes CholletPersona: semel
portavit.

Interrogatus que hora erat, dixit prope mediam
noctem
Periodo: la notte
.
Interrogatus de quo videbant, dixit
quod erat ignis et candele persei colloris.
Interrogatus
de quo fiunt dicte candele, dixit quod de pinguedinibus
puerorum et luchinum de budelisSic.

Item dixit quod quando recipiebat panem benedictum,
ipse non commedebat, sed ponebat infra
ignem, et recipiando aquam benedictam, ipse
ponebat retro se. Et aliud nescit, quare
fuit assignatus ad diem crastinem ad se advisandum, alias ad continuendum torturemSic.
Datum die et anno quibus supra, presentibus
nobilibus viris Girado MurissetPersona: , Roleto
de Montoux
Persona:
nec non discreto viro Guilliermo
Chanron
Persona:
, testibus ad premissa vocatis.

Anno et die quibus supra, hora secunda post
meridiem
Periodo: il pomeriggio
Data di origine: 10.11.1479
, interrogatus primo quis vocabatur
ille dyabolus magister suus, dixit quod vocatur
bu–Nomen dyaboliMarginalia sul margine sinistro–bu SatanasPersona: .
Interrogatus quo modo loquebatur,
dixit quod loquitur turpiter et habet vocem raucam.
Et aliud nescit, quare fuit assignatus
ad primam12 ad se advisandum et magis
confitendum, alias ad sibi continuendum
torturam. Datum anno, die et hora predictisData di origine: 10.11.1479,
presentibus ibidem nobilibus viris Roleto de MontouxPersona: ,
Girado MurisetPersona: nec non discretis viris
Guilliermo ChanronPersona: et Petro de NantoPersona: , testibus
ad premissa vocatis.
[p. 272]Interruzione di pagina

Anno Domini Mo CCCCo septuagesimo nono, die vero
sabati post festum Sancti MartiniPersona: yemalis
Data di origine: 13.11.1479
, prefatus
inquisitus interrogatus per quem supra, mediante
juramento super sacrosanctis euvengeliisSic Dei
per ipsum delatum prius tactis, primo si per ipsum
confessata sunt vera, qui dixit quod sic et quod aliud
nescit.

Item fuit advisatus per prefatum dominum officialem
curie LausannensisOrganizzazione: , videlicet quod per juramentum per ipsum
delatum prestitum quod si aliquem odio malo
accusaverit, quod nunc ipsum deculpet et a suo
processu laniari faciat. Qui dixit quod sub periculo
dampnationis anime sue et per juramentum
quod prestitit, quos nominavit in suo processu
vidit in sectis hereticorum, et si aliquos
dimiserit sive tradiderit oblivioni, si ad
sui noticiam pervenerint sive perveniant, nominabit.
Et aliud nescit, quare fuit assignatus
ad primum adventum domini, alias ut supra. Datum
die et anno quibus supra
Data di origine: 13.11.1479
, presentibus ibidem
nobilibus viris Girado MurisetiPersona: , Roleto
de Montoux
Persona:
nec non discreto viro Petro BlecheretPersona:
bv–burgensis LausannensisDa correggere in: burgensiTermine: LausannensiOrganizzazione: –bv, testibus ad premissa vocatis.

Anno quo supra die vero martis post festum Sancti MartiniPersona:
yemalis
Data di origine: 16.11.1479
, constitutus personaliter prefatus inquisitus coram venerabili
viro domino officiali prefato et fratre Andrea LigetiPersona: , ordinis
fratrum Predicatorum
Organizzazione:
, vicario domini inquisitorisTermine: , et per ipsos
interrogatus mediante juramento per ipsum delatum prestito super
sacrosanctis Dei euvangeliis bw et sub periculo dampnationis
anime suebx : primo si per ipsum confessata sunt vera,
by–complicesMarginalia sul margine sinistro–by qui dixit quod sic. Et dixit quod recordatur quod in dictis
sectis vidit Johannem VuaddensPersona: de BlonayLuogo: , et aliud
nescit. Quo audito, Johannes VuilliezPersona: procurator fidei et prefatus
delatus bz–renunciaverunt etAggiunta sul margine sinistro con un carattere di inserimento–bz petierunt concludi. Quibus auditis, domini concluserunt,
assignando ipsum dietim ad diffiniendum. Datum die et anno
quibus supra
Data di origine: 16.11.1479
, presentibus ibidem nobiliCorrezione all’altezza della riga, sostituisce: nobilibusca viro Girardo MurisetPersona: ,
Girardo BossonPersona: , Petro BlecheretPersona: et Jacobo GaucheriiPersona: , testibus
ad premissa vocatis et rogatis.
[p. 273]Interruzione di pagina

Anno Domini Mo CCCC LXX nono die vero mercuri post festum Sancti
MartiniPersona: yemalis
Data di origine: 17.11.1479
personaliter constituti, videlicet procurator fidei et prefatus
delatus, supra cimiterium ecclesie cathedralis Lausannensis coram venerabilibus viris
dominis Gerardo OddetiPersona: canonicoDanneggiato da bucoccLettura incertacb et vicario generali domini nostri LausannensisOrganizzazione:
et fratre Thoma GogatiPersona: inquisitore et Baptista de AycardisPersona:
officiali et vicario generali in hac parte auctoritate ordinaria, petierunt
diffiniri et jus dici. Quibus auditis, domini diffinerunt. Datum
die et anno quibus supra
Data di origine: 17.11.1479
.

[Firma:] [Stephanus]Omissione, completato per analogiacd De CrestoPersona:
[p. 274]Interruzione di pagina
[p. 275]Interruzione di pagina

Registrata sunt nomina
accusatorum
LausanneLuogo:

Processus herethicorumTermine:

Annotatione

  1. Correzione sovrascritto, sostituisce: ipsum.
  2. Cancellazione biffata: sanctis D[ei].
  3. Lettura incerta.
  4. Da correggere in: sit.
  5. Da correggere in: suam.
  6. Correzione sovrascritto, sostituisce: t.
  7. Da correggere in: sex.
  8. Cancellazione biffata: H.
  9. Da correggere in: solidos.
  10. Marginalia sul margine sinistro.
  11. Da correggere in: solidos.
  12. Cancellazione biffata: concede.
  13. Da correggere in: prefatus.
  14. Marginalia sul margine sinistro.
  15. Da correggere in: cena.
  16. Marginalia sul margine sinistro.
  17. Da correggere in: ceperunt.
  18. Marginalia sul margine sinistro.
  19. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: Sonne.
  20. Marginalia sul margine sinistro.
  21. Cancellazione biffata: den.
  22. Cancellazione biffata: circa.
  23. Marginalia sul margine sinistro.
  24. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: adquomodando.
  25. Da correggere in: solidos.
  26. Da correggere in: solidos.
  27. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: tetigit.
  28. Marginalia sul margine sinistro.
  29. Da correggere in: solidos.
  30. Da correggere in: solidos.
  31. Da correggere in: penitentiam.
  32. Marginalia sul margine sinistro.
  33. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: se[na].
  34. Cancellazione biffata: bru.
  35. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: Johannem.
  36. Cancellazione biffata: de.
  37. Marginalia sul margine sinistro.
  38. Marginalia sul margine sinistro.
  39. Cancellazione biffata: int[errogatus].
  40. Lacuna nell'originale (1 parola).
  41. Cancellazione biffata: Ch[risti].
  42. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: ad[enta].
  43. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: mut[ilationem].
  44. Da correggere in: diceret.
  45. Da correggere in: sectas.
  46. Cancellazione biffata: ad.
  47. Cancellazione biffata: O.
  48. Marginalia sul margine sinistro.
  49. Correzione sovrascritto, sostituisce: is.
  50. Correzione sovrascritto, sostituisce: x.
  51. Marginalia sul margine sinistro.
  52. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: quod.
  53. Marginalia sul margine sinistro.
  54. Marginalia sul margine sinistro.
  55. Da correggere in: uxori.
  56. Da correggere in: stringendoTermine: .
  57. Omissione, completato per analogia.
  58. Correzione sovrascritto, sostituisce: s[ue].
  59. Da correggere in: stupo.
  60. Lettura incerta.
  61. Lettura incerta.
  62. Marginalia sul margine sinistro.
  63. Marginalia sul margine sinistro.
  64. Cancellazione biffata: Grivel.
  65. Da correggere in: diceret.
  66. Cancellazione biffata: di[xit].
  67. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: de Borga.
  68. Marginalia sul margine sinistro.
  69. Da correggere in: pulchrum.
  70. Da correggere in: portam.
  71. Cancellazione biffata: nu.
  72. Da correggere in: exibat.
  73. Marginalia sul margine sinistro.
  74. Da correggere in: burgensiTermine: LausannensiOrganizzazione: .
  75. Cancellazione biffata: primo.
  76. Cancellazione biffata: et.
  77. Marginalia sul margine sinistro.
  78. Aggiunta sul margine sinistro con un carattere di inserimento.
  79. Correzione all’altezza della riga, sostituisce: nobilibus.
  80. Lettura incerta.
  81. Danneggiato da buco.
  82. Omissione, completato per analogia.
  1. La date est incomplète ; il s’agit probablement du mercredi 3 novembre 1479Data di origine: 3.11.1479.
  2. Le texte reste assez vague en donnant le terme latin de « socius » – associé/allié. Il peut s’agir d’un officier du pouvoir public ou d’une personne au service d’une autorité seigneuriale ou ecclésiastique qui arrête Claude BochetPersona: .
  3. Georges Ier de BlonayPersona: , seigneur de BlonayLuogo: de 1468 à 1482Data: 1.1.1468 – 31.12.1482 (Mottaz 1982 I, p. 241, voir aussi Maier 1996, p. 396).
  4. L’interrogatoire s’arrête ici.
  5. Il s'agit de Jean DufourPersona: ou Jean de Furno (cf. Maier 1996, p. 44–46, 405. Un Jean DufourPersona: , de PallensLuogo: , est mentionné comme témoin au procès de Jeannette BarratierPersona: le 15Data: 15.11.1480 et le 24 novembre 1480Data: 24.11.1480 (SDS VD D 1 18-1).
  6. A savoir l’évêque de Lausanne Benoît de MontferrandPersona: .
  7. Il s’agit certainement de l’official Baptiste d’AycardPersona: , qui rend ici la sentence interlocutoire.
  8. Jeannette BorjaudazPersona: , épouse de Jean de MontetPersona: , vit à TercierLuogo: dans la paroisse de BlonayLuogo: , non pas de Châtel-Saint-DenisLuogo: (Maier 1996, p. 416).
  9. Pont sur la BayeLuogo: de MontreuxLuogo: .
  10. Il s’agit peut-être de Collette BondetPersona: de BlonayLuogo: mentionnée plus haut.
  11. Il faut se demander si la précision « anterior » oppose cette salle à l’« aula magna » qui se trouve au coin sud-ouest du château de Blonay. Dans ce contexte la désignation « anterior » indiquerait qu’elle ne se trouvait pas du côté lac, mais bien dans la partie nord-ouest du château du côté de l’entrée ; elle serait donc « anterior » par rapport à celle-ci. Cette partie nord-ouest est postérieur au complexe dans lequel se trouve l’« aula magna », malheureusement elle est détruite au XIXe siècle. Au Moyen Âge, elle représente la partie la plus sûre du château, car, pour y accéder, il faut franchir plusieurs points de défense. C’est l’une des raisons pour laquelle elle abrite aussi la partie habitation du château (Maier 1996, p. 193).
  12. Il manque le nom auquel l’adjectif se réfère.